Ruimtevaartonderzoek en -toepassingen

België is een belangrijke speler in het internationale ruimtevaart-landschap. Ons land heeft opmerkelijke wetenschappelijke en technische knowhow ontwikkeld, vooral op het gebied van aardobservatie. Dit is het moment om deze ervaring en kennis te gebruiken in de strijd tegen COVID-19.

Ruimtevaarttechnologie neemt een belangrijke plaats in in ons dagelijks leven. Steeds meer vanzelfsprekende toepassingen zijn afhankelijk van satellieten en de gegevens die ze verzamelen. Onze navigatiesystemen, weersvoorspellingen, en de live-evenementendie we op de voet volgen in de media zijn slechts enkele voorbeelden.

Andere toepassingen lijken een minder directe impact te hebben op ons leven maar zijn van kapitaal belang bij de aanpak van fundamentele kwesties zoals voedselzekerheid, monitoring van het milieu en zelfs toegang tot gezondheidszorg. Dankzij gegevens van aardobservatiesatellieten kunnen we gewasgroei, luchtverontreiniging en ontbossing opvolgen op wereldschaal. Veel technieken die met name in de medische wereld worden gebruikt, zijn het resultaat van ontwikkelingen in het kader van ruimte-exploratie of van onderzoek uitgevoerd door astronauten aan boord van het ISS. Dankzij dit onderzoek is ons inzicht ook fors toegenomen in de fysische, chemische en biologische processen die het leven op aarde beheersen.

These images, using data from the Copernicus Sentinel-5P satellite , show the average NO₂ concentrations from 13 March to 13 April 2020, compared to the March-April averaged concentrations from 2019. The percentage decrease is derived over selected cities in Europe and has an uncertainty of around 15% owing to weather differences between 2019 and 2020.

Het nationale onderzoeksprogramma voor AO STEREO financiert projecten die de schat aan informatie in satelliet- en luchtgegevens gebruiken om informatie te extraheren die nuttig is voor onze samenleving, met name op het gebied van epidemiologie, monitoring van ecosystemen en risicobeheer.

Sophie Vanwambeke, geograaf gespecialiseerd in ruimtelijke epidemiologie bij ELI_UCLouvain en coördinator van verschillende projecten van het STEREO II-programma, legde in verschillende media uit hoe de menselijke impact op ecosystemen nieuwe kansen biedt aan virussen.
Déforestation, urbanisation: comment l'humain offre de nouvelles opportunités aux virus .

Het project MAUPP (Modelling and forecasting African Urban Population Patterns for vulnerability and health assessments), brengt Belgische en buitenlandse partners samen en wordt gecoördineerd door Marius Gilbert en Catherine Linard van het Laboratorium voor ruimtelijke epidemiologie aan de ULB. Het doel is om met behulp van satelliet- en terreingegevens modellen te ontwikkelen om de kennis van de demografische structuren van de stedelijke bevolking in Afrika ten zuiden van de Sahara te verbeteren. Deze informatie kan de betrokken autoriteiten, en belanghebbenden helpen bij het identificeren van de populaties die het meest vatbaar zijn voor besmettelijke ziekten en bij het begrijpen van de drijvende krachten achter de verspreiding ervan.
MAUPP - Inzicht verwerven in bevolkingspatronen in steden en sloppenwijken ten zuiden van de Sahara
Het project REACT (Remote Sensing for Epidemiology in African Cities), geleid door een internationaal consortium van vier universiteiten, een spin-off van het MAUPP-project, richt zich op de strijd tegen malaria (verantwoordelijk voor 400.000 doden per jaar) in stedelijke gebieden in Afrika ten zuiden van de Sahara.
REACT: Infectieziekten bestrijden met behulp van aardobservatie

Het RACE-platform (Rapid Action in response to Coronavirus with Earth observation) is ontsproten aan de samenwerking tussen ESA en de Europese Commissie. Het gebruikt gegevens van aardobservatiesatellieten om de impact te meten van de opsluiting ten gevolge van het coronavirus, en het opvolgen van de heropstart van de maatschappij na de crisis. Dankzij dit platform kunnen belangrijke milieuparameters in de gaten worden gehouden zoals veranderingen in lucht- en waterkwaliteit, evenals economische en menselijke activiteiten zoals industrie, navigatie, bouw, verkeer en landbouwproductiviteit.

Rapid Action in response to Coronavirus with Earth observation

Stikstofdioxide (NO₂) is een belangrijke luchtverontreinigende stof. Op beelden van de satelliet Sentinel-5P zien we duidelijk afnemende NO₂-concentraties als gevolg van afgenomen menselijke activiteit door de huidige inperkingsmaatregelen.

Satellieten zien een wereldwijde daling in stikstofdioxidevervuiling als gevolg van de coronacrisis, China ziet de eerste tekenen van economisch herstel
(Koninklijk Belgisch Instituut voor Ruimte-Aeronomie (BIRA))
Air pollution remains low as Europeans stay at home
Corona betekent niet noodzakelijk minder vervuiling
Coronavirus: Nitrogen dioxide emissions drop over Italy

De COVID-19 pandemie heeft ons dagelijks leven vrijwel lamgelegd. Als de verspreiding van de ziekte eenmaal onder controle is, zal de wereld voor enorme uitdagingen komen te staan om terug te keren naar het normale leven. Om experts van de Europese onderzoekscentra en technische organisaties te ondersteunen, heeft ESA initiatieven gelanceerd om de gevolgen van de pandemie voor de samenleving, de economie en het milieu beter te begrijpen en te verzachten.

ESA biedt, via het ARTES 4.0 BASS-programma (Business Applications and Space Solutions), oproepen tot het indienen van diensten-/productdemonstratieprojecten om de COVID-19-crisis te helpen aanpakken:
ARTES 4.0 BASS helping to deal with the COVID-19 outbreak
ESA vraagt aan zowel expert-wetenschappers in aardobservatie en ‘machine learning’ als aan het grote publiek om ideeën aan te dragen hoe satellietgegevens kunnen helpen bij het opvolgen en gecontroleerd normaliseren van de situatie in de komende maanden.
COVID-19 Custom Script Contest by Euro Data Cube
Sentinel-5P biedt essentiële informatie over de concentratie van luchtverontreinigende stoffen. Er blijft echter een enorm potentieel voor het gebruik van A0-gegevens voor het ontcijferen van andere veranderingen die gaande zijn. ESA lanceert een oproep aan wetenschappers en bedrijven om de mogelijkheden van satellietgegevens te verkennen om bijvoorbeeld veranderingen in transportnetwerken, commerciële havens en zware industrie in kaart te brengen.
Submit an innovative proposal for characterising COVID-19 impacts

De vaardigheden van verschillende onderzoekers – projectcoördinatoren van het STEREO-programma – werden in het voetlicht geplaatst tijdens deze Coronacrisis:

Marius Gilbert is onderzoeker in epidemiologie aan de ULB. Hij leidt daar het laboratirium voor ruimtelijke epidemiologie. Al sinds het begin van de crisis heeft hij nagenoeg al zijn tijd besteed aan communicatie, wat essentieel is voor het grote publiek.
Elke dag communiceert en becommentarieert hij de cijfers gelinkt aan het coronavirus in België
Samen met collega's van de ULB en UNamur publiceerde hij op 14 april 2020 een artikel in de Nature Medicine: Preparing for a responsible lockdown exit strategy .

Catherine Linard is geografe gespecialiseerd in gezondheidsgeografie en ruimtelijke epidemiologie aan de UNamur.
Zij neemt deel aan verschillende expertencomités die aanbevelingen doen aan de Belgische autoriteiten om de pandemie te stoppen .
Sophie Vanwambeke, hierboven al vernoemd, is professor aan het Earth & Climate Institute van de UCLouvain. Ze wordt regelmatig door de pers geïnterviewd als experte in epidemiologie.
"Eén ding is zeker, wij zijn niet de onschuldige slachtoffers van externe gebeurtenissen. De meeste van deze verschijnselen zijn immers het resultaat van acties van de mens"
[ Sophie Vanwambeke in het artikel Notre agriculture est-elle en train de nous tuer? - L’Echo du 3/04/2020 ]

B-LiFE : een mobiel lab dat gebruik maakt van ruimtevaarttechnologie om te screenen op COVID-19
B-Life is een Belgisch mobiel diagnostisch apparaat (ontwikkeld dankzij de ondersteuning van het ESA\ARTES\Business Applications programma) die het mogelijk maakt om snel het immuun- en virale stadium van een populatie in kaart te brengen. Vanaf 10 juni wordt het ingezet in Piemonte . De WHO, het Institut Pasteur en andere belangrijke spelers op het gebied van virologie hebben hun interesse getoond om het in verschillende landen van de wereld te gebruiken.
Ongeziene onderzoekservaring in de ruimte om behandeling van COVID-19 te verbeteren
De 21ste SpaceX-vrachtmissie, gelanceerd op 6 december 2020, vervoert een nooit eerder gezien experiment naar het ICE Cubes-laboratorium aan boord van het International Space Station. In een poging om de efficiëntie te verbeteren, zullen twee Hongaarse bedrijven het antivirale geneesmiddel remdesivir daar incuberen met behulp van apparatuur voor eiwitkristallisatie van de Japan Manned Space Systems Corporation, in het kader van de Kirara2-missie.
De ICE Cubes-service (International Commercial Experiment Cubes) biedt commerciële entiteiten toegang tot ruimteonderzoek naar microzwaartekracht in een lage baan om de aarde. Het is gebaseerd op een partnerschap tussen Space Applications Services (BE) en ESA, met de steun van BELSPO, als onderdeel van ESA's strategie in bemande en onbemande verkenning van de ruimte.
Meer informatie
HeartKinetics develops solution for daily home cardiac monitoring
Smart surfaces for space hygiene
#SpaceConnectsUs herhaling
Astronauten, wetenschappers en kunstenaars brengen een boodschap van hoop en steun aan hen die geconfronteerd worden met de wereldwijde coronavirus-crisis.
Comment Thomas Pesquet a participé à la lutte contre le coronavirus depuis l'espace

Rapid Action on Coronavirus and EO (RACE) Dashboard Challenge #2

Ruimtevaartonderzoek en -toepassingen

Lees meer

workshop