Op 8 februari 2024 gaf de Ministerraad zijn goedkeuring aan de opstart van twee nieuwe programma’s van 2024 tot 2031: het P4Science Programma en het S4Policy Programma, die beiden worden uitgevoerd onder de verantwoordelijkheid van het Federaal Wetenschapsbeleid (BELSPO).
Het P4Science Programma beoogt de versterking van de wetenschappelijke expertise van de FWIs, coherent rond hun strategische en prioritaire onderzoeksthema’s. Daarbij wordt de opbouw van kennis mogelijk gemaakt en wordt tegelijkertijd ingezet op interdisciplinaire en transdisciplinaire samenwerking met andere instellingen. Dit programma moet de FWIs helpen om zich op Europees niveau te positioneren en waar mogelijk de programma’s van de gefedereerde entiteiten aanvullen.
Het ondersteunen en versterken van de wetenschappelijke excellentie in de FWIs is een van de doelstellingen van het Federaal Wetenschapsbeleid, en de doelstelling van P4Science. Verder ondersteunt het programma ook het onderzoek van Sciensano, het War Heritage Institute (WHI) en het Nationaal Instituut voor Criminalistiek en Criminologie (NICC).
Om stabiliteit, aangaande expertise en wetenschappelijke capaciteit van de FWIs, te verzekeren, worden de onderzoeksprioriteiten bottom-up door de FWIs gedefinieerd. De onderzoeksprioriteiten zijn – verplicht – afgestemd op de onderzoeksstrategie van de FWIs.
Voorstellen/projecten worden opgesteld op basis van een toolbox waaruit de FWIs de beste ‘tool’ kiezen in functie van hun onderzoeksnoden.
Deze toolbox omvat 4 grote categorieën:
- O&O-project: Onderzoeks- en ontwikkelingsprojecten op nationaal, Europees en/of internationaal niveau. Korte termijn, lange termijn, nieuw, bestaand, netwerk, bilateraal, etc. Geplande activiteiten (geheel van taken) uitgevoerd door één of meerdere partners gericht op het realiseren van een geheel van coherente onderzoeksacties en/of ontwikkelingen binnen een bepaald tijdsbestek en budget. Tijdsbestek en budget kunnen worden vastgesteld door de aanvragers, of gegeven door het type project, of inspelen op beperkingen opgelegd door de federale overheid of het bestuur.
- Synergieontwikkeling: Startkapitaal voor verkenning, impuls-, lancerings-, ontwerp-, ontwikkelings-, cluster- en/of incubatie acties. De financiering dekt de kosten van synergie- of netwerkactiviteiten in plaats van onderzoek en wordt als zodanig gebruikt voor het organiseren van evenementen, korte termijn-missies, communicatieactiviteiten, de ontwikkeling van virtuele netwerktools, etc. Hieronder valt ook startkapitaal om de FWIs te helpen bij de ontwikkeling/opstart/proefperiode van een expertise/expertisecentrum.
- Valorisatie/Impact: Geheel van initiatieven of acties gericht op het bevorderen van het gebruik van kennis en resultaten, door wetenschappelijke inzichten beschikbaar en bruikbaar te maken voor beleidsmakers, de maatschappij en/of de industrie.
- Ontwikkeling van capaciteiten/vaardigheden: investeringen voor het verwerven, uitbreiden of versterken, onderhouden van vaardigheden die nodig zijn om de strategische wetenschappelijke doelstellingen voor de duurzame ontwikkeling van de FWIs te verwezenlijken (activiteiten in verband met opleiding, training en professionele ontwikkeling). Mogelijke fasen/stappen/niveaus: [1] verwerven van vaardigheden [2] uitbreiden van vaardigheden [3] bereiken van vaardigheid.
Er wordt om de twee jaar een oproep tot voorstellen gelanceerd (oproep 2024-2025; 2026-2027; 2028-2029; 2030-2031) met daarin een aantal onderzoeksprioriteiten die beantwoorden aan de prioriteiten van de Federale Wetenschappelijke Instellingen.
Internationale samenwerking
De initiatieven en het budget van BELSPO’s Dienst Federale, Interfederale en Internationale Coördinatie inzake internationale samenwerking (INCO-initiatieven) maken nu deel uit van de oproepen van het P4Science Programma, als onderdeel van de toolbox.
Onderzoek dat gebruik maakt van de nationale onderzoeksinfrastructuren RV Belgica en het Prinses Elisabeth Station
BELSPO beheert de nationale onderzoeksinfrastructuren de RV Belgica en het Prinses Elisabeth station Antarctica .
De financiering van het beheer en het onderhoud van deze grote wetenschappelijke infrastructuren en/of van hun onderdelen wordt ondergebracht onder onafhankelijke begrotingslijnen. Voor de financiering van het wetenschappelijk onderzoek dat gebruik maakt van deze infrastructuren zullen binnen het P4Science-Programma specifieke oproepen gelanceerd worden.
De onderzoeksprioriteiten binnen deze oproepen zijn niet thematisch en worden bottom-up door de onderzoekers gedefinieerd.
Excellentie-/expertisecentra
Tussen de FWIs bestaan er samenwerkingen via expertise/excellentiecentra rond trans-disciplinaire thema’s eigen aan de werking van meerdere instellingen en internationale trends binnen de sector waarin ze actief zijn. Deze excellentiecentra positioneren zich als dienstverleners (demand driven), in eerste instantie als ondersteuning van het beleid en van de FWI die deel uitmaken van het centrum-consortium zelf met het oog op kennisdeling en schaalvoordelen, in tweede instantie naar derden op nationaal en internationaal sectorniveau (academisch, industrie, NGO’s, beleid,…) door het intekenen op onderzoeksprojecten en in derde instantie naar het publiek via wetenschapscommunicatie.
In het P4Science-programma is in de toolbox een financiële ondersteuning voorzien in de categorie “Synergieontwikkeling” voor het ontwerp/de lancering/de ontwikkeling van een expertise/excellentiecentrum door de FWIs. Dergelijke beperkte financiering dekt kosten van synergieactiviteiten, waaronder meetings, evenementen, communicatieactiviteiten, de ontwikkeling van netwerkinstrumenten, ... nodig voor de opstart van een centrum.
Financiering van onderzoek gelinkt aan een centrum kan door de betrokken FWIs worden gezocht binnen de O&O categorie van het P4Science-programma en/of via andere financieringsinitiatieven op nationaal, Europees en/of internationaal niveau.
