Onderzoeksproject AG/GG/093 (Onderzoeksactie AG)
Op vraag van de Hoge Raad voor de Justitie en in opdracht van het Federaal Wetenschapsbeleid (in het kader van het AGORA-programma) is op 1 januari 2004 een project gestart onder de titel: “Klachtenmanagement binnen de rechterlijke orde”. Dit onderzoek loopt tot juli 2005 en wordt uitgevoerd door de Onderzoeksgroep Sociale VeiligheidsAnalyse, met als promotoren Prof. Dr. Paul Ponsaers en Prof. Dr. Els Enhus. Onderzoekers zijn Gudrun Vande Walle en Antoinette Verhage.
Eén van de taken van de Hoge Raad is de behandeling van klachten van burgers over de werking van de rechterlijke orde die bij de Hoge Raad worden ingediend. Jaarlijks moet de Hoge Raad hiertoe verslag uitbrengen over de behandeling en opvolging van deze klachten. De Hoge Raad vormt met andere woorden een belangrijke schakel tussen burger en justitie en kan via de afhandeling van klachten bijdragen tot een verbetering van het vertrouwen van de bevolking in het justitiële apparaat. Door deze klachten ernstig te onderzoeken kan men een zicht krijgen op het ongenoegen dat leeft bij de rechtzoekenden ten aanzien van de werking van het gerecht. Op basis van deze inzichten zal men beter in staat zijn gestructureerde aanbevelingen te formuleren ten behoeve van de politieke overheden ter verbetering van het gevoerde beleid.
Uit de evaluatie van de eerste drie werkingsjaren van de Hoge Raad blijkt echter dat de huidige klachtenprocedure en –registratie niet aan de vooropgestelde doelstellingen beantwoordt. Het leereffect naar de gerechtelijke instanties blijft beperkt en de behandeling van klachten heeft niet altijd een bevredigend effect voor de klagers, vanwege het groot aantal gevallen waarin de Hoge Raad zich onbevoegd dient te verklaren. De Hoge Raad heeft dan ook in het kader van het AGORA-programma een oproep gedaan om de huidige klachtenprocedure en –registratie te optimaliseren. Daarnaast beoogt de Hoge Raad een professionalisering van de klachtenbehandeling op het niveau van de rechtbanken en parketten zelf.
Het project heeft aldus een drieledige doelstelling: ten eerste dient een klachtenprocedure voor de rechterlijke orde worden uitgewerkt en de huidige procedure van de Hoge Raad voor de Justitie te worden geoptimaliseerd. In een tweede fase zal een klachtenregistratiesysteem voor de rechterlijke orde en de Hoge Raad geconstrueerd worden. Tot slot dient een klachtenrapportagemodel ontwikkeld te worden, aan de hand waarvan zowel de Hoge Raad voor de Justitie als de rechterlijke orde jaarlijks rapportages kunnen uitvoeren.
De methodologie die gevolgd zal worden is hoofdzakelijk kwalitatief van aard: interviews (met leden van de rechterlijke orde en met andere ombudsdiensten/klachtenbehandelaars) en dossieranalyses moeten toestaan de huidige praktijk en heersende visies te leren kennen. Op basis van deze empirische resultaten kan een klachtenmodel voor beide niveaus (Hoge Raad en rechterlijke orde) worden opgesteld, waarna pilootprojecten de nieuwe klachtenprocedures en –registraties in praktijk trachten te testen. Na evaluatie van deze pilootprojecten kan het klachtenmodel verfijnd worden, met als uiteindelijke doel om dit model in alle gerechtelijke arrondissementen toe te passen.
Gestion des plaintes au sein de l’Ordre Judiciaire : résumé
Bruxelles : Politique scientifique fédérale, 2005 (SP1538)
[Om te downloaden]
Klachtenmanagement binnen de rechterlijke orde : samenvatting
Brussel : Federaal Wetenschapsbeleid, 2005 (SP1539)
[Om te downloaden]
Complaints management for the judicial order : summary
Brussels : Belgian Science Policy, 2005 (SP1540)
[Om te downloaden]
Een model van klachtenafhandeling binnen de rechterlijke orde : eindrapport
Brussel : Federaal Wetenschapsbeleid, 2006 (SP1574)
[Om te downloaden]
Vers un modèle de traitement des plaintes au sein de l'ordre judiciaire : rapport final
Bruxelles : Politique scientifique fédérale, 2006 (SP1575)
[Om te downloaden]
