Onderzoeksproject C3/014 (Onderzoeksactie C3)
Context
‘Biological Resource Centres (BRCs)’ worden erkend als sleutel component van de wetenschappelijke en technologische infrastructuur van leefwetenschappen en biotechnologie (OECD rapport maart 2001, www.SourceOECD.org). BRCs bevatten collecties kweekbare (micro)organismen, repliceerbare delen ervan, leefbare maar nog niet kweekbare organismen, cellen en weefsels, alsook databanken die moleculaire, fysiologische en structurele informatie bevatten relevant voor deze collecties.
In België opereren 4 complementaire, onderzoeks-ondersteunde publieke dienstverlenende collecties, ingebed in de universiteiten of wetenschappelijke instituten waarin ze hun oorsprong kenden, als een Nationaal Netwerk van BRCs, de ‘Belgian Coordinated Collections of Microorganisms (BCCM)’, gecoördineerd door het Federaal Wetenschapsbeleid.
Beschrijving van het project
De Belgische Gecoördineerde Verzamelingen van Micro-organismen (BCCM) zijn een consortium van gedecentraliseerde collecties van biologische hulpbronnen (‘Biological Resource Centres, BRCs’), welke momenteel belangrijke verzamelingen bevatten van bacteriën (BCCM/LMG), agro-industriële schimmels en gisten (BCCM/MUCL), bio-medische schimmels en gisten (BCCM/IHEM), plasmiden en DNA bibliotheken (BCCM/LMBP). Deze collecties biologisch materiaal, gerelateerde informatie en wetenschappelijke ‘know how’ staan publiek beschikbaar voor de wetenschappelijke gemeenschap.
Met het onderhavige project beogen de projectpartners het patrimonium en het domein van de BCCM te vergroten door het aanhechten van bijkomende verzamelingen interessante organismen welke aanwezig zijn in Belgische Onderzoeksinstellingen.
Van de vele onderzoekscollecties, werden drie collecties geselecteerd op basis van de grootte van hun verzameling, hun uniekheid, en het niveau van de hiermee gepaard gaande wetenschappelijke expertise: de Diatomeeën collectie van de Universiteit Gent, de collectie van Polaire Cyanobacteriën van de Universiteit Luik, en de collectie van Mycobacteriën van het Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerpen.
Deze drie collecties bestaan uit biologische bronnen die momenteel erg ondervertegenwoordigd zijn in cultuur collecties wereldwijd, ondanks hun interesse voor wetenschappelijke, industriële en milieu en medische R&D toepassingen.
In deze context stelt BCCM en meer specifiek BCCM/LMG zich tot doel haar kennis en expertise betreffende het beheer en de operationele werking van cultuurcollecties ter beschikking te stellen van de projectpartners, en de nodige steun te verlenen voor de omvorming van deze onderzoekscollecties naar onderzoeksgebaseerde publieke dienstverlenende collecties en professionele BRCs.
Als gevolg van de actieve betrokkenheid van BCCM/LMG in internationale BRC-gerelateerde initiatieven en netwerken zoals CABRI, EBRCN, ECCO, WFCC, GBIF, OECD enz., is BCCM/LMG in de perfecte positie om deze expert begeleiding te verschaffen.
Om het beoogde doel te bereiken, werden 11 Werkpakketten (WPn) gedefinieerd:
WP 1: Selectie van stammen/isolaten om publiek ter beschikking te stellen
WP 2: Controle van leefbaarheid en zuiverheid van de geselecteerde stammen/isolaten
WP 3: Controle van authenticiteit
WP 4: Verbeteren van bewaartechnieken
WP 5: In bewaring brengen van de stammen/isolaten
WP 6: Verdere fenotypische en/of genomische karakterisering
WP 7: Herstructureren databanken in overeenstemming met de bestaande BCCM formaten
WP 8: Ontwerpen van een Internet Home-pagina van de collecties en het integreren ervan in de BCCM web-site
WP 9: Opstellen van procedures voor Kwaliteitscontrole
WP 10: Opstellen van een wettelijk en administratief kader voor de werking van een publieke cultuurcollectie
WP 11: Ondersteuning en coördinatie
Dit project zal de Diatomeeën, Polaire Cyanobacteriën en Mycobacteriën collecties toelaten te evolueren van gelimiteerde onderzoekscollecties tot onderzoeks-ondersteunde publieke collecties, open voor alle legitieme gebruikers, en opererend in een legaal kader.
De on-line presentatie van de catalogen van hun verzamelingen via de BCCM website zal zeer duidelijk hun zichtbaarheid verbeteren en hun toegang vergemakkelijken.
De valorisatie is specifiek voor de verschillende types micro-organismen en illustreert de waarde voor uiteenlopende domeinen zoals de biodiversiteit, de bio-actieve producten, en de medische microbiologie.
De uitbreiding van het patrimonium van BCCM met bijkomende biologische hulpbronnen zal haar positie als vermaard BRC en als platform voor de leefwetenschappen en biotechnologie versterken.
Overigens, zal dit project de Belgische overheid helpen om bij te dragen tot het beantwoorden van de aanbevelingen en de oproep voor acties zoals vastgelegd in het OECD rapport (maart 2001), door selectief waardevolle ex-situ collecties trachten te versterken en de ondersteuning te geven bij de ontwikkeling van de collecties naar de kwaliteit die noodzakelijk is om erkend te worden als BRC.
Partners
Het huidige project steunt grotendeels op de expertise van BCCM/LMG, opgebouwd sinds de start van het BCCM initiatief door het Federaal Wetenschapsbeleid in 1983.
BCCM/LMG (Partner 1, coördinator) zal deze expertise betreffende het beheer en de operationele werking van een publieke dienstverlenende collectie ter beschikking te stellen van de projectpartners:
- een collectie diatomeeën die een 100-tal genera bevat uit alle belangrijke fylogenetische takken en ecologische groepen (Universiteit Gent, Partner 2)
- een collectie polaire cyanobacteriën, een 200-tal stammen behorende tot de orden Chroococcales, Oscillatoriales en Nostocales. (Universiteit Luik, Partner 3)
- een collectie mens- en dier pathogene mycobacteriën, waarvan de belangrijkste behoren tot de species M. tuberculosis, M. leprae en M. Ulcerans. (Instituut voor Tropische Geneeskunde, Partner 4).
Partner 1 (coordinator): BCCM/LMG, Universiteit Gent
Promotor: Prof. Paul De Vos
Laboratorium voor Microbiologie
K.L. Ledeganckstraat 35
9000 Gent
Tel: 09 264 5110
Fax: 09 264 5092
Email: Paul.devos@ugent.be
http://lmg.UGent.be; http://bccm.belspo.be/
Partner 2: Diatomeeën collectie, Universiteit Gent
Promotor: Prof. Wim Vijverman
Laboratorium Protistologie en Aquatische Ecologie (PAE)
Krijgslaan 281, S8
9000 Gent
Tel: 09 264 85 01
Fax: 09 264 85 99
Email: wim.vijverman@ugent.be
www.pae.ugent.be
Partner 3: Collection de cyanobacteries polaires, Université de Liège (Ulg)
Promotor: Dr. Annick Wilmotte
C.I.P.
Sart Tilman B6
4000 LIEGE
Tel: 04/366.38.56
Fax: 04/366.33.64
Email: awilmotte@ulg.ac.be
www.cip.ulg.ac.be
Partner 4: Collectie Mycobacteriën, Prince Leopold Institute of Tropical Medicine (ITG)
Promotor: Prof. Françoise Portaels
Mycobacteriology unit
Nationalestraat 155
B-2000 Antwerp
Tel: 03 2476538
Fax: 03 2476333
Email: kjanssens@itg.be
www.itg.be
Gebruikerscomité
Representatieve gebruikers uit onderzoeksinstellingen, publieke diensten en industrie hebben hun interesse geuit voor het project en de verwachte resultaten, en zijn bereid om actief aan het project bij te dragen.
Lid 1: Royal Botanical Garden Edinburgh, UK (Onderzoeksinstelling)
Lid 2: Universiteit van Luik, Departement van Astrofysica, Geofysica en Oceanografie, BE (Onderzoeksinstelling)
Lid 3: Vicuron Pharmaceuticals (Industrie) & Universiteit van Insubria, Departement Biotechnologie en Moleculaire Wetenschappen (Onderzoeksinstelling) , Varese Italië
Lid 4: World Health Organization, Geneve, Zwitserland (Publieke instelling)
Lid 5: Johnson & Johnson Pharmaceuticals, Beerse, BE (Industrie)
Lid 6: Vrije Universiteit Brussel, Departement Organische Chemie, BE (Onderzoeksinstelling)
Lid 7: IMEC, BE (Onderzoeksinstelling)
Lid 8: Vlaams Instituut voor de Zee VLIZ, BE (Onderzoeksinstelling)
Lid 9: Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid , BE (Publieke instelling)
De partners zullen minstens éénmaal per jaar samenkomen met het gebruikerscomité
