Onderzoeksproject CP/17 (Onderzoeksactie CP)
Context
Algemene context is de gedeeltelijke verschuiving van het milieubeleid naar een productenbeleid. Studie van de gevolgen en haalbaarheid van deze oriëntatie:
- Europees niveau: geïntegreerd productenbeleid, met name betreffende het aspect "productstudiegroepen";
- Belgisch federaal niveau: federaal bestuursplan "Product en milieubeleid", met name het aspect "productenpanel".
Beschrijving van het project
Doelstellingen
- begrip van de logica achter de veranderingen en de weerstand van verschillende groepen van actoren ten aanzien van de doelstellingen van een "duurzaam" productenbeleid (milieu en ethische criteria);
- 5 sectoren bepalen die "gunstig gestemd" zijn ten opzichte van verandering van de consumptiewijzen en productiemethoden;
- in twee sectoren tot voorstellen komen voor concrete veranderingen.
Methode
Fase A: identificatie van de factoren voor verandering en weerstand van de actoren en keuze van relevante sectoren
1. Definities van "duurzame consumptie"
- in de politieke projecten (internationaal - regionaal)
- standpunten van de verschillende groepen van actoren
- in hun relatie met het milieu en de sociale factoren
- in hun relatie met de grote fasen in de levenscyclus van de producten (productie, distributie, consumptie, verwerking)
2. Uitwerking van analysetabellen:nut
- karakteriseren van de verschillende productiesectoren
- keuze van de te bestuderen sectoren
- evaluatie van de huidige toestand
- evaluatie van de haalbaarheid van een verandering
... volgens bepaalde criteria in verband met duurzame ontwikkeling
3. Kwalitatieve aanpak:
gesprekken met personen die over de informatie beschikken:
- verschillen in de voorstellingen van "duurzame consumptie"
- een inventaris opstellen van de "prioritaire" sectoren voor veranderingen in productiemethoden en consumptiewijzen
focusgroepen : 2X2 groepen (fr/nl) van consumenten
- beschouwen van de criteria "duurzame ontwikkeling" in de consumptiekeuzen?
- sectoren waarvoor veranderingen wenselijk of te overwegen zijn?
Op basis van bibliografische en kwalitatieve gegevens eindigt fase A met het voorstellen van 5 sectoren die "gunstig gestemd" lijken voor veranderingen.
Fase B: sectoriële analyse
- Inventaris van producten:
voor elk van de 5 sectoren: analyse van de bijzondere consumptieproducten door de vergelijkende studie van de milieu- en ethische criteria voor producenten.
- Kwalitatieve aanpak:
Voor alle vijf sectoren: twee focusgroepen
Voor de twee sectoren die grondig geanalyseerd worden: tests met veranderingen:
- 2X2 focusgroepen
- diepgaande, face-to-face gesprekken
- Aanpak van "ondernemingen"
Identificatie van de factoren voor potentiële verandering in sectoren die bestudeerd worden door analyse van
- acties die ondernemingen kunnen uitwerken;
- bewegingsmarge van de ondernemingen;
- factoren die bepalend kunnen zijn om een verandering op gang te brengen (met inbegrip van beleidsinstrumenten)
Instrument: Milieubarometers in ondernemingen (1996, 1997, 2001) waarmee de algemene sectoriële profielen bepaald kunnen worden die als basis zullen dienen voor diepgaande gesprekken.
- Andere actoren
verrijking van de sectoriële analyse (NGO, Overheid, publiciteit) via:
- bibliografische studie- van de documenten die organisaties publiceren- van de gesprekken.
Kwalitatieve evaluatie (type boodschap) van de publiciteit voor beschouwde sectoren.
Fase C: tests van de veranderingen
Twee workshops waarin de verschillende actoren voor beide geselecteerde sectoren elkaar ontmoeten en waar veranderingen voorgesteld en besproken worden.
Interactie tussen de verschillende partners
Over het algemeen werkt elke partner mee aan alle onderzoeksstappen en er wordt gedurende het hele project gezorgd voor actieve coördinatie.
Meer specifiek echter:
- De vorsers van het Studiecentrum voor duurzame ontwikkeling (Centre d'études du développement durable, CEDD) van de ULB coördineren het onderzoek, werken eraan mee voor de theoretische aspecten, en bestuderen verschillende types actoren buiten de consumenten en ondernemingen.
- de vorsers van het Onderzoeks- en Informatiecentrum van de Verbruikersorganisaties (OIVO) richten zich op de aspecten met betrekking tot consumenten en de kwalitatieve benadering
- de vorsers van het Centrum Onderneming en Milieu (Centre entreprise-environnement, CEE) van de UCL concentreren zich op de aspecten met betrekking tot de ondernemingen
Verwachte resultaten of producten
- concrete veranderingspistes en eventuele hindernissen voor verandering;
- eventueel het bepalen van de sectoren die deze veranderingen zullen invoeren;
- precieze bruikbare gegevens over de toestand van verschillende sectoren ten opzichte van de geplande beleidsmaatregelen;
- inventaris van de beleidsinstrumenten hierover;
- formulering van aanbevelingen aan de verschillende politieke, economische en sociale actoren;
- twee workshops (fase C);
- activiteiten voor bewustmaking van consumenten;
- stof geven aan deskundigen en vertegenwoordigers van consumenten voor hun oordeel in raadgevende commissies;
- eventueel verwerking van bepaalde resultaten in de volgende Europese enquêtes voor de milieubarometer van ondernemingen.
Partners
Activiteiten
- Het CEDD (IGEAT, ULB) voert multidisciplinaire studies uit over milieubeleidsmaatregelen in het kader van duurzame ontwikkeling. Het houdt zich bezig met de uitwerking en toepassing van beleidsmaatregelen en met de sociaal-economische, technische of filosofische context van duurzame ontwikkeling;
- Het CEE probeert, via de Marketingeenheid van de UCL, een wetenschappelijke aanpak te bevorderen van de analyse van consumptieverschijnselen. Er zijn twee doelstellingen: de kennis ter zake verbeteren en het ontwikkelen van bruikbare instrumenten ter ondersteuning van de besluitname;
- Het Onderzoeks- en Informatiecentrum van de Verbruikersorganisaties (OIVO) streeft ernaar technische ondersteuning te bieden aan consumentenorganisaties, de functie van consumptie te valoriseren en de consumentenbescherming te bevorderen. De activiteit van het OIVO is multidisciplinair.
Coördinaten
Edwin Zaccaï
Université Libre de Bruxelles - CP130/02
IGEAT - Centre d'Etudes du Développement Durable (CEDD)
F.D. Rooseveltlaan 50, B-1050 Brussel
Tel: +32 (0)2 650 43 32; Fax: +32 (0)2 650 43 12
ezaccai@ulb.ac.be
http://www.ulb.ac.be/igeat/cedd
Marie-Paule Kestemont
Université Catholique de Louvain
IAG - Centre Entreprise-Environnement
1, place des Doyens, B-1348 Louvain-la-Neuve
Tel: +32 (0)10 47 84 77; Fax: +32 (0)10 47 83 24
kestemont@mark.ucl.ac.be
http://www.mark.ucl.ac.be
Catherine Rousseau
Onderzoeks- en Informatiecentrum van de Verbruikersorganisaties (OIVO)
18, rue des Chevaliers, B-1050 Brussel
Tel: +32 (0)2 547 06 11; Fax: +32 (0)2 547 06 01
catherine.rousseau@oivo-crioc.org
http://www.oivo-crioc.org
Gebruikerscomité
- Nadine Fraselle - Observatoire du Crédit et de l'Endettement - Charleroi
- Nadine Gouzée - Bureau fédéral du Plan - Bruxelles
- Sandrine Hallet - Réseau Eco-consommation - Bruxelles
- Catherine Mertens - Conseil Fédéral du Développement Durable (CFDD) - Bruxelles
- Sophie Messens, SPF Santé publique, Sécurité de la Chaîne alimentaire et Environnement - Services fédéraux pour les Affaires environnementales
- Anne Panneels - Fédération Générale des Travailleurs de Belgique (FGTB) - Service d’études - Bruxelles
- Christophe Quintard - Fédération Générale des Travailleurs de Belgique (FGTB) - Service d'études - Bruxelles
- Daniel Tyteca - Université Catholique de Louvain (UCL) - Institut d'Administration et de Gestion - Louvain-la-Neuve
- Joëlle Van Bambeke - Institut Bruxellois pour la Gestion de l'Environnement (IBGE-BIM) - Bruxelles
- Baudouin Velge - Fédération des Entreprises de Belgique - Bruxelles
- Anne-France Woestyn - SPF Santé publique, Sécurité de la Chaîne alimentaire et Environnement - Services fédéraux pour les Affaires environnementales - Service politique des produits - Bruxelles (suppléante)
Critères et impulsions de changements vers une consommation durable: approche sectorielle : rapport final
Bruyer, V. - Wallenborn, G. - Zaccai, E. ... et al Bruxelles : Politique scientifique fédérale, 2005 (SP1438)
[Om te downloaden]
[Uitgeput]
Criteria en impulsen voor veranderingen naar een duurzame consumptie: sectoriële aanpak : samenvatting
Brussel : Federaal Wetenschapsbeleid, 2007 (SP1780)
[Om te downloaden]
Criteria and impulses for changes towards a sustainable consumption: approach per sector : summary
Brussels : Federal Science Policy, 2007 (SP1781)
[Om te downloaden]
