Onderzoeksproject CP/47 (Onderzoeksactie CP)
Context
Steeds meer wordt geopperd dat, wil landbouw nog een reden van bestaan hebben in onze verstedelijkte en verstedelijkende samenleving, landbouw niet langer enkel als een economische activiteit kan en mag worden benaderd. Daarom wil het onderzoeksproject niet langer vertrekken van een ruimtelijk beleid dat de kwantitatieve ruimtevraag vanuit landbouw op basis van louter landbouweconomische prognoses honoreert. Als alternatief vertrekt het van de hypothese dat de kwaliteitseisen van de samenleving ten aanzien van bepaalde ruimten en de bestaande ruimtelijke condities met een sterke vermenging van stedelijkheid en landelijkheid doorslaggevend zullen zijn voor de ruimtelijke ontwikkelingsmogelijkheden van de landbouw. Met andere woorden, duurzaam agrarisch ruimtegebruik zal moeten bijdragen tot de creatie van ruimtelijke kwaliteit...
Beschrijving van het project
Doelstellingen
De belangrijkste doelstelling is de evaluatie van de gevolgen van alternatieve discoursen over de relatie stad/platteland voor het agrarisch ruimtegebruik. Deze discoursen zouden het functioneren van de netwerksamenleving beter moeten vatten dan het gewoonlijke discours van stad en land als tegenpolen.
Methodologie
Werken met scenario’s, dit zijn aannames over mogelijke toekomstige ontwikkelingen binnen de netwerksamenleving, lijkt de beste manier om met onzekerheden om te gaan. Hierbij zijn elk scenario en elke aanname over toekomstige ontwikkelingen voor discussie vatbaar. Tegelijkertijd is dit wellicht ook de belangrijkste doelstelling van het project : inhoudelijke discussie losmaken over de duurzame rol en de positie van landbouw in de netwerksamenleving.
1. Aangezien het begrip scenario een zekere autonomie suggereert, lijkt een begrip zoals (plannings)discours meer aangewezen, zeker voor een maatschappelijk proces zoals de onderlinge afstemming van de verschillende ruimtegebruiksvormen. Een discours is een min of meer samenhangend geheel van denkbeelden dat wordt geconstrueerd en gereconstrueerd in interactie tussen onderzoekers, planners, ontwerpers, beleidsmakers, politici en belangengroepen. Vier discoursen worden ontleed : het dominante beleidsdiscours van stad en land als tegenpolen en de drie alternatieve discoursen van stad en land als netwerken van activiteiten, als ecosystemen en als stelsels van plekken. In een eerste stap worden deze discoursen vertaald in ruimtelijke uitgangspunten of aannames over en interpretaties van het planningsdiscours.
2. Een verdere theoretische uitwerking van de planningsdiscoursen en ruimtelijke uitgangspunten is zinloos : de uitwerking zou te abstract blijven. Daarom wordt er geopteerd om vrij snel de vertaalslag te maken naar de twee studiegebieden : de omgeving van Kortrijk en Roeselare enerzijds en de omgeving van Brussel anderzijds. Hierbij wordt er gewerkt op twee sporen :
a. enerzijds een verdere vertaling van de theoretische uitwerking van de planningsdiscoursen en ruimtelijke uitgangspunten in ruimtelijke concepten en ruimtelijke ontwikkelingsperspectieven voor de landbouw
b. anderzijds een confrontatie van deze ruimtelijke concepten en ruimtelijke ontwikkelingsperspectieven voor de landbouw met een meervoudig ruimtelijk geanalyseerde snede doorheen de twee studiegebieden.
3. Door de ruimtelijke ontwikkelingsperspectieven te confronteren met een economische en sociale typering van de landbouw in ieder studiegebied, zal duidelijk worden in hoeverre de huidige landbouwbedrijfsvoering op deze ruimtelijke randvoorwaarden kan inspelen. In een positief geval kan de landbouwbedrijfsvoering worden beschouwd als een duurzame ruimtegebruiker … in een negatief geval zullen mogelijke beleidsimplicaties worden onderzocht. Welke (sociale en economische) inspanningen worden aan de landbouwer gevraagd om tegemoet te komen aan de randvoorwaarden? Kan een eventueel inkomens- of werkgelegenheidsverlies dat hiermee gepaard gaat via gepaste beleidsmaatregelen worden gecompenseerd door vergoeding van geleverde prestaties of door het aanboren van nieuwe inkomstenbronnen?
4. Parallel aan het volledige onderzoek is er een interactie met relevante actoren.
Interactie tussen de verschillende partners
De vertaling van relevante planningsdiscoursen in ruimtelijke uitgangspunten (macro), concepten en ontwikkelingsperspectieven voor landbouw in de twee studiegebieden (meso) is een taak voor de Afdeling Mobiliteit en Ruimtelijke Planning. In onderaanneming wordt Resource Analysis betrokken voor de beperkte interactie met actoren.
De Onderzoeksgroep Stedenbouw en Architectuur is verantwoordelijk voor de stedenbouwkundige toepassing in de twee studiegebieden (micro).
De Vakgroep Landbouweconomie en het Instituut voor Sociale en Economische Geografie assisteren de twee andere onderzoekspartners vanuit hun respectievelijke landbouweconomische en -sociologische expertise. Beide zullen het verband kunnen leggen met de resultaten van het onderzoeksproject CP/18.
Verwachte resultaten en/of producten
Wetenschappelijk zou dit project moeten resulteren in een rapport, één of twee doctoraatsonderzoeken, een wetenschappelijk symposium met publicatie, publicaties in wetenschappelijke tijdschriften en lezingen op wetenschappelijke congressen.
Beleidsmatig zou dit project nieuwe inzichten moeten opleveren met het oog op de herziening van gewestelijke ruimtelijke beleidsplannen. Het project kan ook nieuwe inzichten opleveren voor het sectorale beleid voor het platteland.
Partners
Activiteiten
Afdeling Mobiliteit en Ruimtelijke Planning
De activiteiten van deze eenheid binnen de vakgroep civiele techniek zijn te vatten in drie clusters : ruimtelijke economie/ruimtelijk management, mobiliteit, ruimtelijke planning/ontwerp.
Onderzoeksgroep Stedenbouw en Architectuur
Deze groep onderzoekt hedendaagse stedelijkheid vanuit een architecturaal (theoretisch) en vanuit een stedenbouwkundig (dominante paradigma’s en potenties) perspectief.
Vakgroep Landbouweconomie
De vakgroep doet onderzoek in de domeinen van landbouwpolitiek, plattelandseconomie, landbouweconomie en plattelandsontwikkeling.
Instituut voor Sociale en Economische Geografie
Het onderzoek van het instituut omvat het geheel van sociale en economische ruimtelijke processen via bewerking van statistische gegevens, bevraging, databanken en kartering.
Coördinaten
Coördinator
Georges Allaert
Universiteit Gent (UGent)
Vakgroep Civiele techniek
Krijgslaan 281, S8
B-9000 Gent
Tel: +32 (0)9 264 47 18
Fax: +32 (0)9 264 49 86
georges.allaert@ugent.be
http://www.ugent.be
Promotoren
Bruno De Meulder
Katholieke Universiteit Leuven (KULeuven)
Departement Architectuur, Stedenbouw en Ruimtelijke Ordening (ASRO)
p/a ISRO, Kasteelpark Arenberg 51
B-3001 Heverlee
Tel: +32 (0)16 32 13 76
Fax: +32 (0)16 32 19 81
bruno.demeulder@asro.kuleuven.ac.be
http://www.asro.kuleuven.ac.be
Guido Van Huylenbroeck
Universiteit Gent (UGent)
Vakgroep Landbouweconomie
Coupure Links 653
B-9000 Gent
Tel: +32 (0)9 264 59 26
Fax: +32 (0)9 264 62 46
Guido.VanHuylenbroeck@ugent.be
http://allserv.ugent.be/~jdeuninc
Henk Meert
Katholieke Universiteit Leuven (KULeuven)
Instituut voor Sociale en Economische Geografie
Willem de Croylaan 42
B-3001 Heverlee
Tel: +32 (0)16 32 24 30
Fax: +32 (0)16 32 29 80
Henk.meert@geo.kuleuven.ac.be
http://www.kuleuven.ac.be
Etienne Van Hecke
Katholieke Universiteit Leuven (KULeuven)
Instituut voor Sociale en Economische Geografie
Willem de Croylaan 42
B-3001 Heverlee
Tel: +32 (0)16 32 24 41
Fax: +32 (0)16 32 29 80
Etienne.vanhecke@geo.kuleuven.ac.be
http://www.kuleuven.ac.be
Gebruikerscomité
Karel Debaere, Intercommunale Leiedal
Ludwig Lauwers, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Administratie Land- en Tuinbouw, Centrum voor LandbouwOnderzoek
Roger Liekens, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Administratie Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumenten en Landschappen, Afdeling Ruimtelijke Planning
Joris Relaes, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Administratie Land- en Tuinbouw, Afdeling Duurzame Landbouw
Fabiaan Van de Sande, Provinciale Planologische Dienst West-Vlaanderen
Randvoorwaarden voor duurzaam agrarisch ruimtegebruik in een verstedelijkende netwerksamenleving : eindrapport
Allaert, Georges - De Meulder, Bruno - Van Huylenbroeck, Guido ... et al Brussel : Federaal Wetenschapsbeleid, 2006 (SP1639)
[Om te downloaden]
Randvoorwaarden voor duurzaam agrarisch ruimtegebruik in een verstedelijkende netwerksamenleving : bijlagen
Brussel : Federaal Wetenschapsbeleid, 2006 (SP1640)
[Om te downloaden]
Conditions connexes pour une utilisation durable de l’espace rural dans la société en réseau en voie d’urbanisation : résumé
Bruxelles : Politique scientifique fédérale, 2007 (SP1704)
[Om te downloaden]
Randvoorwaarden voor duurzaam agrarisch ruimtegebruik in een verstedelijkende netwerksamenleving : samenvatting
Brussel : Federaal Wetenschapsbeleid, 2007 (SP1705)
[Om te downloaden]
Preconditions for sustainable land use by agriculture in urbanising network society : summary
Brussels : Belgian Science Policy, 2007 (SP1706)
[Om te downloaden]
