Onderzoeksproject CP/59 (Onderzoeksactie CP)
Context
Via lokale voedselsystemen kunnen producenten en consumenten op verschillende manieren hun steentje bijdragen tot duurzame ontwikkeling. Meer direct contact tussen de verschillende spelers kan de lokale economie ondersteunen, toont eerbied voor het milieu en stimuleert de sociale dynamiek. Lokale voedselsystemen worden doorheen Europa bestudeerd. Stilaan komt er een overzicht van het potentieel dat ze in zich dragen en de ondersteuning die hiertoe uitgebouwd en ontwikkeld kan worden.
Beschrijving van het project
In dit project zal nagegaan worden of en hoe lokale voedselsystemen (LVS) in Vlaanderen kunnen bijdragen tot meer duurzame productie- en consumptiepatronen. Lokale voedselsystemen zijn systemen waarbij consumenten bij voorkeur hun voedsel lokaal aankopen om zowel sociale als milieuredenen. Vaak, maar niet noodzakelijkerwijze, wordt in zulke systemen voedsel verhandeld via direct contact tussen producenten en consumenten. Instellingen, zowel van overheidswege als niet-gouvernementele, dienen vaak ter ondersteuning bij het ontstaan en het voortbestaan van deze LVS.
Doelstellingen
1. Het maken van een inventaris van indicatoren en instrumenten die het bewustzijn van de consumenten verbeteren in verband met de milieu- en sociale impact van verschillende voedselsystemen;
2. Het ontwikkelen van een wetenschappelijk verantwoorde set van indicatoren voor Vlaanderen, nadat deze zijn geanalyseerd op hun geschiktheid, en het introduceren van deze indicatoren en instrumenten bij instellingen die deze zaken behandelen,
3. Het maken van een inventaris van de bestaande lokale voedselsystemen in Vlaanderen en van de instellingen die hun oprichting en werking faciliteren;
4. Het analyseren van het potentieel om lokale voedselsystemen uit te breiden via instellingen die reeds actief zijn op dit terrein en andere instellingen, en het faciliteren van de implementatie van dit potentieel;
5. Het synthetiseren en verspreiden van deze resultaten door het maken van een website, het publiceren van een boek en ander materiaal dat erop gericht is een groot publiek te bereiken, en het maken van wetenschappelijke publicaties.
Methodologie
1. Inventaris van indicatoren en instrumenten die lokale voedselsystemen karakteriseren
Een lijst van indicatoren en instrumenten (zoals de ecologische voetafdruk, voedselmijlen, levenscyclusanalyse, etc.) wordt samengesteld uit een brede waaier van bronnen: literatuur, NGO’s, websites, etc. Ter aanvulling zal er een korte literatuurstudie gemaakt worden over de achtergrond en de methodologie van deze instrumenten.
2. Het meten van de impact van lokale voedselsystemen
Om de socio-economische impact van LVS te meten, onderzoeken we twee effecten: de impact op tewerkstelling en het multiplicatoreffect van LVS. Als indicatoren voor de milieu-impact van voedselsystemen, opteren we voor het energieverbruik tijdens de levenscyclus en de uitstoot van broeikasgassen.
3. Inventaris van de lokale voedselsystemen
De inventaris zal gebaseerd zijn op de criteria die socio-economische-, milieu- en institutionele prestaties weergeven. De verschillende bestaande LVS zullen beschreven en geclassificeerd worden in functie van deze criteria. Mogelijke leerpunten zullen een belangrijk deel van de inventaris uitmaken.
4. Het onderzoeken van het institutionele potentieel om lokale voedselsystemen te ontwikkelen
De methodologie van deze taak is gebaseerd op interventieonderzoek. Gebaseerd op de resultaten van de inventaris en meer concreet de leerpunten van de verschillende LVS zal het potentieel om LVS uit te breiden en om hun socio-economische- en milieukundige duurzaamheid te verhogen, onderzocht worden.
5. Synthese en verspreiding
De verschillende resultaten en uitkomsten van het project zullen gepubliceerd worden op een gebruiksvriendelijke website.
Interactie tussen de verschillende partners
• De indicatoren en instrumenten om LVS te karakteriseren worden door de K.U.Leuven en Vredeseilanden samen geselecteerd.
• De indicatoren om de impact van LVS te meten worden ontwikkeld door de K.U.Leuven.
• De inventaris van bestaande LVS wordt door vredeseilanden opgesteld.
• K.U.Leuven en Vredeseilanden werken samen om het potentieel om de LVS verder uit te breiden te onderzoeken.
Verwachte resultaten en/of producten
• inventaris van indicatoren en instrumenten m.b.t. LVS
• een rapport dat beschrijft hoe de inventaris is gemaakt
• een handboek voor LVS om hun potentieel te analyseren en om dit proces te plannen
• een publicatie over de rol van intermediaire instellingen in de ontwikkeling van LVS
• een website
• een boek gericht op een breed publiek
Partners
Activiteiten
Sinds 1993 werkt Vredeseilanden ook in Vlaanderen aan programma’s voor duurzame landbouw. Naast het werk in de Zuidlanden wil de organisatie ook concrete bijdragen leveren aan soortgelijke projecten in de eigen samenleving, onder meer door de begeleiding van korte ketens tussen landbouwers en consumenten.
Het Centrum voor Landbouw- en Milieueconomie doet hoofdzakelijk onderzoek naar duurzaam ondernemen in de land- en tuinbouw. Enerzijds door het ontwikkelen van een set werkbare indicatoren met betrekking tot de drie pijlers van duurzaamheid. Anderzijds door het ontwikkelen van instrumenten die streven naar een synthese van de verschillende aspecten van duurzaamheid, om zo aan benchmarking te kunnen doen.
Coordinaten
www.lokaalvoedsel.be
Coördinator
Erik Mathijs
Katholieke Universiteit Leuven (KULeuven)
Departement Agrotechniek en -economie - Centrum voor landbouw- en milieueconomie
Willem de Croylaan 42
B-3001 Heverlee
Tel: +32 (0)16 32 14 50
Fax: +32 (0)16 32 19 96
erik.mathijs@agr.kuleuven.ac.be
http://www.agr.kuleuven.ac.be/aee/clo/clohomen.htm
Promotor
Gert Engelen
Vredeseilanden-Coopibo vzw
Blijde Inkomststraat 50
B-3000 Leuven
Tel: +32 (0)16 31 65 80
Fax: +32 (0)16 31 65 81
gert.engelen@vredeseilanden.be
http://www.vredeseilanden.be
Gebruikerscomité
Patrick de Ceuster, Wervel vzw
Lieven Vandeputte, Innovatiesteunpunt voor Landbouw en Platteland
Ingrid Vanhaevre, OIVO
Joost Dessein, Stedula
Kristien Soete, VLAM
Bart Bollen, ALT, afdeling duurzame landbouw
Geert Gommers, Velt vzw
Pierre Stassart Fondation, Universitaire Luxembourgeoise
Guido Van Huylenbroeck, Universiteit Gent
Instruments and institutions to develop local food systems : final report
Mathijs, Erik - Van Hauwermeiren, Annelies - Engelen, Gert ... et al Brussels : Belgian Science Policy, 2006 (SP1629)
[Om te downloaden]
[Om te bestellen]
Outils et institutions pour le développement de systèmes alimentaires locaux : résumé
Bruxelles : Politique scientifique fédérale, 2007 (SP1713)
[Om te downloaden]
Instrumenten en instellingen om lokale voedselsystemen te ontwikkelen : samenvatting
Brussel : Federaal Wetenschapsbeleid, 2007 (SP1714)
[Om te downloaden]
Instruments and institutions to develop local food systems : summary
Brussels : Belgian Science Policy, 2007 (SP1715)
[Om te downloaden]
