Onderzoeksproject EV/37 (Onderzoeksactie EV)
Context
De voortdurend stijgende socio-economische interesse in de Belgische zeegebieden benadrukt de noodzaak aan een beleidskader om een objectieve allocatie van de gebruiksfuncties op het Belgisch Continentaal Plat (BCP) mogelijk te maken. Dit noodzaakt het opzetten van een ruimtelijk structuurplan, bij voorkeur op basis van het principe van een geïntegreerd marien beleid, waarbij de biologische waarde een belangrijke rol speelt. Een geïntegreerd beeld van de biologische waarde van het BCP ontbreekt spijtig genoeg tot op heden. Een eerste aanzet hiertoe werd reeeds gegeven, echter slechts gebaseerd op één ecosysteemcomponent (macrobenthos) en niet gebiedsdekkend, waardoor geen gebiedsdekkend geïntegreerd beeld van de biologische waarde werd verkregen.
Projectbeschrijving
Doelstellingen
Het algemeen doel van dit project bestaat eruit een Biologische Waarderingskaart (BWK) van het BCP op te maken. De specifieke doelstellingen van het project zijn daarom
(1) selectie van criteria voor biologische waardering van het mariene milieu
(2) in kaart brengen van de ruimtelijke verspreiding van goed bestudeerde ecosysteemcomponenten op het BCP (i.e. macrobenthos en zeevogels)
(3) creatie van een gebiedsdekkende basis BWK voor het BCP, gebaseerd op de waardering van het macrobenthos en de zeevogels
(4) verfijning van de basis BWK voor geselecteerde gebieden, gebaseerd op de waardering van hyper- en epibenthos.
Methodologie
Voor zover gekend werd nergens ter wereld reeds een mariene Biologische Waarderingskaart opgesteld wat dit project dan ook bijzonder innovatief maakt. Het creëren van de mariene waarderingskaart zou bij voorkeur gebaseerd moeten zijn op ervaringen opgedaan tijdens de opmaak van de terrestrische Biologische Waarderingskaarten. Omwille van fundamentele verschillen tussen het mariene en het terrestische ecosysteem zal in een eerste fase van het project een team van experts in terrestische biologische waardering en mariene ecologie een aangepaste benadering zoeken voor de biologische waardering van het BCP (vb. waarderingscriteria).
De waarderingskaart moet informatie integreren over alle mariene componenten, waarvoor gedetailleerde ruimtelijke verspreidingsgegevens beschikbaar zijn. Voor het BCP zijn dergelijke gegevens totnogtoe enkel beschikbaar voor het macrobenthos en de zeevogels (macrobenthos: UGent-MACRODAT databank; zeevogels: IN-ESAS databank). Minder gedetailleerd gekend, maar toch bruikbaar voor de biologische waardering, zijn verspreidingsgegevens van het epi- en hyperbenthos (UGent en DVZ databank). Er werd beslist om de biologische waardering van het BCP te baseren op de ruimtelijke verspreiding van zeevogels en macrobenthos (gebiedsdekkende basis BWK), terwijl de gegevens betreffende het epi- en hyperbenthos ter verfijning gebruikt zullen worden (verfijnde BWK voor geselecteerde gebieden).
Een inter- en extrapolatie in GIS van zeevogeldata zal gebruikt worden om het volledige BCP te beslaan. In tegenstelling tot de gegevens betreffende de avifauna, waarbij rechtstreekse observaties bijna gebiedsdekkende informatie binnen het BCP geven, dient de kennis van het benthos beschouwd te worden als puntwaarnemingen. De ruimtelijke extrapolatie van deze puntwaarnemingen, noodzakelijk voor een gebiedsdekkende ruimtelijke verspreidingskaart, zal worden uitgevoerd aan de hand van een voorspellend model, gebaseerd op de relatie tussen het macrobenthos en de fysische omgeving. Eens dit model ontwikkeld en gevalideerd is, wordt het mogelijk om, gebruikmakend van bestaande gegevens over het fysische habitat, een extrapolatie van de ruimtelijke verspreiding van het macrobenthos over het volledige BCP uit te voeren met behulp van GIS. Hoewel er heel wat gegevens over zeevogels beschikbaar zijn, zijn er nog steeds gebieden (o.a. de randgebieden), waarvoor de gegevens onvolledig en fragmentarisch zijn. Aanvullende tellingen zullen deze hiaten opvullen. Via nieuwe macrobenthos staalnames zullen de voorspelde verspreidingskaarten aan de werkelijkheid worden getoetst.
Eens de volledige ruimtelijke verspreidingskaart van het macrobenthos en de zeevogels is opgemaakt, zullen deze getoets worden aan de opgestelde waarderingscriteria. Door een GIS gestuurde combinatie van de verschillende waarderingskaarten (macrobenthos-zeevogels en waarderingscriteria) zal de gebiedsdekkende basis BWK worden opgesteld. Deze basiskaart zal verder verfijnd worden met epi- en hyperbenthos data, waar voldoende gegevens beschikbaar zijn (verfijnde BWK voor geselecteerde gebieden).
Interactie tussen de verschillende partners
Zoals aangegeven in de schematische voorstelling van het project dragen verschillende partners bij tot de vijf werkpakketten. De eerst vermelde partner coördineert het werkpakket.
Verwachte resultaten
De mariene BWK is een onmisbaar instrument om tot een objectief en wetenschappelijk onderbouwd ruimtelijk structuurplan van het BCP te komen. Naast de hierboven vermelde exploitatie van het eindresultaat van BWZee, zijn andere resultaten: (1) geïntegreerde databanken m.b.t. de biologie en het fysische milieu van het BCP, (2) de innovatieve aanpak voor het opstellen van een mariene BWK (o.a. waarderingscriteria), (3) de ontwikkeling van het voorspellend model, gebaseerd op het habitat, (4) gebiedsdekkende informatie over de ruimtelijke verspreiding van macrobenthos en zeevogels op het BCP, (5) de vertaling van de resultaten naar wetenschappers, beheerders, beleidsmakers en het brede publiek toe.
Partners
Activiteiten
Een brede multidisciplinaire exterpise binnen het partnerschap is een conditio sine qua non om tot het finale doel van dit project te kunnen komen. Daarom brengt elk van de partners zijn eigen complementaire expertise in het project:
• Sectie Mariene Biologie – Ugent (SMB): Macro-, hyper- and epibenthos
• Instituut voor Natuurbehoud (IN): Biologische waardering, avifauna, GIS
• Renard Centre of Marine Geology – Ugent (RCMG): Habitat karakterisatie, ruimtelijke extrapolatie, GIS
• Departement voor Zeevisserij (DvZ): Epibenthos
• Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ): Databeheer, disseminatie
Coördinaten
Coordinator
Magda Vincx - Steven Degraer
Universiteit Gent (UGent)
Vakgroep Biologie - Sectie Mariene Biologie
Krijgslaan 281 - S8
B-9000 Gent
Tel: +32 (0)9 264 52 10
Fax: +32 (0)9 264 53 44
magda.vincx@ugent.be
Steven.Degraer@UGent.be
http://allserv.ugent.be/~gdsmet/MarBiolwebsite
Promotoren
Eckhart Kuijken – Eric Stienen
Instituut voor Natuurbehoud (IN)
Kliniekstraat 25
B-1070 Brussel
Tel: +32 (0)2 558 18 11
Fax: +32 (0)2 558 18 05
eckhart.kuijken@instnat.be
eric.stienen@instant.be
http://www.instnat.be
Vera Van Lancker
Universiteit Gent (UGent)
Renard Centre of Marine Geology (RCMG)
Krijgslaan 281, S8
B-9000 Gent
Tel: +32 (0)9 264 45 89
Fax: +32 (0)9 264 49 67
vera.vanlancker@ugent.be
http://allserv.ugent.be/~jphenrie
Hans Hillewaert
Ministeria van de Vlaamse Gemeenschap
CLO, DvZ
Ankerstraat 1
B-8400 Oostende
Tel: +32 (0)59 34 22 59
Fax: +32 (0)59 33 06 29
hans.hillewaert@dvz.be
http://www.dvz.be/
Jan Mees
Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ)
Vismijn, Pakhuizen 45-52
B-8400 Oostende
Tel: +32 (0)59 34 21 33
Fax: +32 (0)59 34 21 31
jan.mees@vliz.be
http://www.vliz.be
Gebruikerscomité
Om te verzekeren dat het project finaal leidt tot een Biologische Waarderingskaart, die door een breed draagvlak van beleidsmakers en managers wordt ondersteund en als bruikbaar instrument in geïntegreerd marien beheer kan dienen, zal een divers team van eindgebruikers gedurende het project op regelmatige tijdstippen samenkomen. Leden zijn:
• Prof. Dr. F Maes (UGent, Maritiem Instituut)
• G. Vandenbroucke (Natuurpunt vzw)
• Baron E. Kesteloot (Stichting Prins Laurent voor het Welzijn van Huis- en Wilde Dieren)
• R. Schallier (KBIN – BMM)
• P. Bossu & K. Plasman (Kabinet Minister Vande Lanotte)
• Ir. J.-L. Herrier (AMINAL – Afdeling Natuur)
• K. Belpaeme (Coordinatiepunt Geïntegreerd Kustzonebeheer)
A biological valuation map for the Belgian part of the North sea (BWZee) : final report
Derous, Sofie - Vincx, Magda - Degraer, Steven ... et al Brussels : Federal Science Policy, 2007 (SP1765)
[Om te downloaden]
[Om te bestellen]
