Onderzoeksproject OA/01 (Onderzoeksactie OA)
Context
Het project situeert zich op het kruispunt van drie aandachtsdomeinen in het onderzoek van beleid inzake duurzame ontwikkeling:
- de relatie tussen wetenschap en beleid;
- de interpretatie en implementatie van een voorzorgsbenadering in het beleid;
- open en interactieve beleidsontwikkeling.
Het denkkader omtrent de ‘sociale constructie van wetenschap’ uit de wetenschapssociologie brengt een ‘rijkere’ visie op het grensvlak kennis - beleid aan. We kaderen het onderzoek in een voorzorgsbenadering en zoeken aansluiting bij een aantal toonaangevende beleidsdocumenten inzake het voorzorgsprincipe. Verder dienen we de interactieve en participatieve component van het arrangement te onderbouwen. Hiervoor doen we beroep op twee denkrichtingen: de theorie over een ‘ontwikkelingsbenadering’ van duurzame ontwikkeling; de literatuur over interactief en argumentatief beleid.
Beschrijving van het project
Doelstellingen
In dit onderzoek willen we de aanname in vraag stellen dat er een tegenstelling zou bestaan tussen enerzijds een wetenschappelijke aanpak en anderzijds een voorzorgsaanpak bij de analyse en het beheer van technologische risico’s. Beide benaderingen staan niet diametraal tegenover elkaar, maar vullen elkaar aan: wetenschap garandeert een meer systematische discussie over waarden, anderzijds leidt een kritische bevraging van wetenschappelijke vooronderstellingen en methoden vanuit een normatief kader tot betere wetenschap. Wetenschap wordt in dit model niet opzijgeschoven. Wel maken de inherente kenmerken van beleidsproblemen inzake duurzame ontwikkeling (onzekerheid, onomkeerbare gevolgen, een pluraliteit van waarden), het nodig dat de inbreng van kennis in beleid herbekeken wordt. Daarom ligt in dit project de onderzoeksvraag voor, welke manieren van kennisinbreng effectief zijn om in een perspectief van voorzorg overweg te kunnen met complexe beleidsproblemen inzake technologie- en risicobeheer. Daarbij zal de focus liggen op een analyse van het grensvlak wetenschap - beleid en op de interacties en argumenten die daar tussen experts onderling en met ambtelijke deskundigen plaatsgrijpen.
Doel is het ontwikkelen en toetsen van een effectief arrangement voor het grensvlak kennis en beleid, dat de dichotomie wetenschap en voorzorg overstijgt. Het project wil zo een nuttige bijdrage leveren tot het ontwikkelen van praktische procedures en methoden inzake technologie- en risicobeheer, die tegelijk wetenschappelijk is en kadert in voorzorg.
Methodologie
Case studies: documentenanalyse, individuele interviews en focusgroepen, Delphi-rondes. De focus binnen dit onderzoeksproject ligt op twee types van relaties die de besluitvorming van overheden m.b.t. technologie en risicobeheer ondersteunen:
- de relatie externe deskundigen - ambtelijke deskundigen werkzaam in overheidsorganisaties die zich toeleggen op risicoanalyse en beheer. Externe deskundigen zijn academici en consultants die op een regelmatige of ad hoc basis zetelen in adviescommissies en die ambtelijke deskundigen en hun instituties (bijv. een bioveiligheidsraad, een overheidinstituut dat professionele risico’s beheert ...) bij hun besluitvorming ondersteunen met expertise. (Partner STEM)
- de relatie experts in bedrijven en diezelfde ambtelijke deskundigen werkzaam in overheidsorganisaties. Experts in bedrijven zijn technologieontwikkelaars, milieu- en veiligheidsdeskundigen. Vaak worden deze experts ondersteund door externe consultants en intermediaire wetenschappelijke adviescommissies. (Partner FTU)
Interactie tussen de verschillende partners
1. twee aparte onderzoekslijnen
Literatuurstudie
Voorbereiding case studies
Selectie van de case studies
Onderzoeksmethodologie voor de case studies
Uitvoeren case studies
Rapportage
2. een integratiemoment
Vergelijking cases
Workshop voor gebruikersgroep
Literatuurstudie
Gezamenlijke rapportage
3. gezamenlijke onderzoeksfocus
Aanzet tot effectief arrangement kennis - beleid
Voorbereiding Delphi-onderzoek
Delphi-rondes
Rapportage onderzoeksproject
Redactie van gids
Afsluitende workshop
Verwachte resultaten
In een onderzoeksverslag zal een visie op wetenschap en voorzorg uitgeschreven worden in de vorm van een toetsing van het theoretisch kader aan de bevindingen uit de case studies.
Een audit van de vier cases met daarin:
- een analyse van de knelpunten die zich voordoen in de interacties en argumentaties van experts onderling en met ambtelijke deskundigen in de opbouw van expertise en het gebruik van deze expertise in besluitvorming;
- een gedeelde probleemdefinitie en oplossingsstrategie waarin de betrokken actoren van elke case studie zich zoveel mogelijk kunnen terugvinden.
Een gids voor de opzet van een effectief arrangement voor de inbreng van kennis in beleid omtrent technologie en risico's in een perspectief van voorzorg.
Partners
Activiteiten en coördinaten
1. Studiecentrum Technologie Energie Milieu (STEM) - Faculteit Toegepaste Economische Wetenschappen RUCA-UFSIA
Dit project kadert in het onderzoekscluster: Technology Assessment en duurzame ontwikkeling.
Het Technology Assessment-team van STEM wil met haar onderzoek de kwaliteit van het debat over technologie en risico’s en de koppeling van het debat met politieke oordeelsvorming ondersteunen.
Dr. Lieve Goorden
STEM
Kleine Kauwenberg 12
B-2000 Antwerpen
Tel: +32 (0)3 220 48 90; Fax: +32 (0)3 220 49 01
lieve.goorden@ua.ac.be
http://www.ufsia.ac.be/STEM
2. Work and Technology Research Centre - Fondation Travail-Université ASBL (FTU)
De huidige activiteiten van het onderzoeksteam concentreren zich rond drie hoofdthema’s:
- Technology assessment, meer bepaald de regionale dimensie ervan.
- De informatiemaatschappij en de toekomst van de arbeid.
- Milieu en duurzame ontwikkeling.
De heer Gérard Valenduc
FTU
Rue de l’Arsenal 5
B-5000 Namur
Tel: +32 (0)81 72 51 22; Fax: +32 (0)81 72 51 28
gvalenduc@compuserve.com
http://www.ftu-namur.org
Gebruikerscomité
- Martin Besieux - Greenpeace Belgium - Bruxelles
- Caroline Bossuyt - FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu - Federale Diensten voor het Leefmilieu - Brussel
- Martine Delanoy - FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu - DG Dier Plant en Voeding - Afdeling Grondstoffen en Plantenbescherming - Brussel
- Marc De Greef - Prevent - Bruxelles
- Eric De Marco - Confédération des Syndicats Chrétiens - Mons
- Yann Devos - Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, Louis Pasteur - Bioveiligheid en Biotechnologie, Bioveiligheidsraad - Brussel
- Gilbert Eggermont - Studiecentrum voor Kernenergie (SCK-CEN) - Programma Humane Wetenschappen - Brussel
- Jeanine Ferreira Marques - SPF Santé publique, Sécurité de la Chaîne alimentaire et Environnement - Services fédéraux pour les Affaires environmentales - Service Maîtrise des risques - Bruxelles
- Marcel Gehlen - Union Wallonne des Entreprises - Cellule écogestion - Wavre
- Myriam Gerard - Réseau Intersyndical de Sensibilisation à l'Environnement - FEC - CSC - Brussel
- Evelyn Hooft - Nationale Instelling voor Radioactief Afval en verrijkte Splijtstoffen - Brussel
- Robert Huysman - SPF Santé publique, Sécurité de la Chaîne alimentaire et Environnement - Services fédéraux pour les Affaires environmentales - Bruxelles (suppléant)
- Karen Janssens
- Robert Martens - FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu - Federale Diensten voor het Leefmilieu - Brussel (plaatsvervanger)
- Bernard Mazijn - FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu - Federale Diensten voor het Leefmilieu - Brussel (plaatsvervanger)
- Gaston Meskens - Studiecentrum voor Kernenergie (SCK-CEN) - Brussel
- Marianne Petitjean - Ministère de la Région Wallonne - Direction générale des Ressources Naturelles et de l'Environnement (DGRNE) - Services Technologies Propres - Jambes
- Jean-François Rivez - Ministère de la Région Wallonne - Services Technologies Propres - Direction générale des Ressources Naturelles et de l’Environnement (DGRNE) - Jambes
- Valentine Vanhove - Nationale Instelling voor Radioactief Afval en verrijkte Splijtstoffen - Brussel
- Laurent Vogel - Bureau Technique syndical européen pour la santé et la sécurité - Bruxelles
- Machteld Wauters - Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - Administratie Gezondheidszorg - Brussel
- Dirk Wildemeersch - Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - Administratie Gezondheidszorg - Vlaamse Gezondheidsinspectie - Brussel
Science and precaution in interactive risk evaluation - SPIRE : final report
Deblonde, Marian - Barriat, Valérie-Anne - Warrant, Françoise ... et al Brussels : Belgian Science Policy, 2005 (SP1555)
[Om te downloaden]
[Om te bestellen]
