Onderzoeksproject SO/01/008 (Onderzoeksactie SO)
1. Doelstellingen van het onderzoek
Tot op vandaag ontbreken in België belangrijke concrete gegevens over het gevoerde drugbeleid. Er bestaat geen exhaustief overzicht van alle direct en indirect betrokken actoren en van de verscheidenheid van hun financieringsbronnen. Nochtans is dit een cruciaal element voor de evaluatie van het gevoerde beleid.
De parlementaire werkgroep concludeerde in 1997 reeds dat indien men een drugbeleid wil aanpassen aan de maatschappelijke ontwikkelingen, een geregelde evaluatie van de doorgevoerde maatregelen noodzakelijk is (i).
De nieuwe federale drugnota beklemtoont tevens dat de grote verscheidenheid in financieringsbronnen de overzichtelijkheid van het beleid niet bevordert. Een poging om zicht te krijgen op wie wat financiert en een inventarisatie van de overlegstructuren zijn noodzakelijk (ii).
Het actieplan van de Europese Unie inzake drugsbestrijding 2000-2004 stelt dat evaluatie een onderdeel moet zijn van de Europese aanpak van de drugsbestrijding. Het blijkt echter dat de vereiste instrumenten, waarvan kosteneffectiviteit deel uitmaakt, tot evaluatie van het drugbeleid nog niet toereikend zijn en dus verder ontwikkeld moeten worden (iii).
In het buitenland werd reeds onderzoek in deze context verricht. Doch daar blijft de focus in de regel beperkt tot een deelaspect van de totale onderzoeksvraag (bijvoorbeeld de evaluatie van behandelingsprogramma's voor problematische druggebruikers (iv)) of wordt enkel de kostenraming van één aspect van het drugbeleid onderzocht (bijvoorbeeld hulpverlening of preventie (v) ).
'Drugbeleid in cijfers' wil aldus een belangrijke bijdrage leveren door alle diensten die bij het drugbeleid betrokken zijn te identificeren en tevens de kostprijs van de verschillende aspecten van het gevoerde beleid te ramen. Door tegelijk na te gaan welke populatie van druggebruikers door de diverse betrokken actoren bereikt wordt, is het mogelijk de baten van het beleid ten aanzien van illegale drug(gebruiker)s in te schatten.
2. Beschrijving van het onderzoek
Het onderzoek omvat 3 fasen:
FASE A: Identificatie van de bij de implementatie van het drugbeleid betrokken actoren
Bij het beleid ten aanzien van illegale drug(gebruiker)s zijn verschillende actoren actief: diensten uit de gezondheids- en welzijnssector, diensten uit de politiële en de justitiële sector, alsook de beleidsactoren. Er zal tevens getracht worden alle bestaande overleg- en coördinatiestructuren te detecteren en te inventariseren. De relevante beleidsorganen worden gesitueerd op federaal, gemeenschaps-, provinciaal en lokaal niveau.
De eerste taak van het onderzoek is dus deze actoren te identificeren. Dit gebeurt aan de hand van een classificatie in de domeinen epidemiologie-onderzoek, preventie-hulpverlening, veiligheid en beleid. Deze classificatie-structuur zal gehanteerd worden doorheen de verschillende fasen van het onderzoek.
FASE B: Kostprijs van de verschillende elementen van het gevoerde beleid
Ten tweede zal nagegaan worden wat de kostprijs is van de verschillende actoren m.b.t. het gevoerde beleid. Onder 'kostprijs' verstaan we de middelen die de actoren ter beschikking krijgen.
Aandacht gaat hierbij naar het gewicht van de componenten 'beheersing van het aanbod' versus 'beperking van de vraag'. De kostprijs van de beheersing van het aanbod omvat ondermeer de kostenraming van het strafrechtelijk systeem op de verschillende niveaus van de strafrechtsbedeling, met inbegrip van politie en douane, parket, onderzoeksrechters, rechtbank en gevangenis, maar ook de alternatieve afhandelingsmodaliteiten zoals bemiddeling in strafzaken en probatie. De kostprijs van de beperking van de vraag omvat ondermeer de kostprijs van laagdrempelig onthaal en opvang, de medische behandeling van de gevolgen van overmatig en/of langdurig gebruik, de behandeling van met drugs verband houdende ziekten, substitutie- en behandelingsprogramma’s.
FASE C: Populatie van bereikte druggebruikers
Ten derde zal onderzocht worden hoeveel en welke druggebruikers bereikt worden door de geïdentificeerde diensten. Dit laat ons toe een algemeen zicht te krijgen op de baten van de geleverde inspanningen van de geïdentificeerde diensten.
(i) Verslag namens de werkgroep belast met het bestuderen van de drugproblematiek, Gedr. St. Kamer 1996-97, 1062/1, Conclusies en aanbevelingen, p. 5.
(ii) 'Beleidsnota van de Federale Regering in verband met de drugproblematiek', Brussel, 19 januari 2001, p. 15-16.
(iii) EU-actieplan Toxicomanie-Drugs 2000-2004, p. 7, 14.
(iv) X, 'Evaluating the Treatment of Drug Abuse in the European Union', EMCDDA, Luxembourg, 1999, 135 p.
(v) Bijvoorbeeld: AD. ANDERSON, B. BOWLAND, W. CARTWRIGHT and B. BASSIN, Service-Level Costing of Drug Abuse Treatment, Journal of Substance Abuse Treatment, 1998, Vol.15, n°3, p. 201-211; M. FRENCH and R. MARTIN, The Cost of Drug Abuse Consequences: A Summary of Research Findings, Journal of Substance Abuse Treatment, 1996, Vol. 13, n°6, p. 453-466; D. RICE, S. KELMAN, L. MILLER and S. DUNMEYER, The economic costs of alcohol and mental illness, 1985, U.S. Department of Health and Human Services. DHHS, N°(ADM)90-1694, 1990.
Drugbeleid in cijfers : een studie naar betrokken actoren, overheidsuitgaven en bereikte doelgroepen = La politique des drogues en chiffres : une étude des acteurs concernés, des dépenses publiques et des populations atteintes
De Ruyver, Brice - Pelc, Isidore - Casselman, Joris ... et al Gent : Academia Press, 2004 (PB6069)
La politique des drogues en chiffres: étude des acteurs concernés, des dépenses publiques et des populations atteintes : résumé
Bruxelles : Politique scientifique fédérale, 2004 (SP1325)
[Om te downloaden]
Drugbeleid in cijfers: een studie naar betrokken actoren, overheidsuitgaven en bereikte doelgroepen : samenvatting
Brussel : Federaal Wetenschapsbeleid, 2004 (SP1326)
[Om te downloaden]
Drug policy in figures: a study into the actors involved, public expenditure and target groups reached : summary
Brussels : Federal Science Policy, 2004 (SP1327)
[Om te downloaden]
