Onderzoeksproject B2/202/P3/REGUIDE (Onderzoeksactie B2)
CONTEXT
Sinds het uitbreken van de Syrische oorlog in 2011 zijn meer dan 5000 Europese burgers naar Syrië en Irak gereisd om zich aan te sluiten bij de opstanden tegen het Syrisch regime. Het aantal uitreizigers uit België behoort tot het hoogste per capita in de EU. Meer dan 5oo personen waren aanwezig in Syrië en Irak, en met een terugkeerpercentage van 30% heeft België eveneens ook het hoogste aantal terugkeerders. De maatschappelijke gevolgen van het huidige fenomeen van uitreizigers en terugkeerders plaatst ons land voor een aantal bijzondere uitdagingen op het gebied van veiligheid, justitie, integratie en democratie. Terwijl de meeste EU-lidstaten uiteenlopende strafrechtelijke, penitentiaire, veiligheids- en maatschappelijke benaderingen ten aanzien van terugkeerders hanteren, blijft de focus veeleer op harde en repressieve maatregelen. Deze bieden echter geen uitzicht op een succesvolle re-integratie van terugkeerders en hun gezinnen op een lange termijn en leiden niet tot een duurzame oplossing.
DOELSTELLINGEN
REGUIDE wil een holistische, herstel- en gendergerichte benadering ontwikkelen voor de re-integratie van terugkeerders in de Belgische samenleving. Om dit doel te bereiken onderscheidt REGUIDE de volgende specifieke doelstellingen.
Doelstelling 1. Het creëren van een multidisciplinair en multi-stakeholder Living Lab van expertise op het gebied van re-integratie van terugkeerders (RELAB);
Doelstelling 2. Holistische kennis ontwikkelen over de re-integratie van terugkeerders in België;
Doelstelling 3. Het ontwikkelen van een duurzame herstelbenadering voor de re-integratie van terugkeerders op basis van herstelgerichte, educatieve en participatieve interventies;
Doelstelling 4. Een reeks instrumenten en aanbevelingen ontwikkelen voor handhavingsorganisaties, sociale actoren en beleidsmakers;
Doelstelling 5. De projectresultaten en -activiteiten op lokaal, regionaal, nationaal en Europees niveau delen en de zichtbaarheid van het project en van de BELSPO-financiering vergroten bij het aanpakken van de dringende maatschappelijke uitdaging van terugkeerders.
METHODOLOGIE
REGUIDE zal ontwikkeld worden in de loop van 4 jaar (2021- 2025). Door gebruik te maken van een verscheidenheid aan methodologieën zoals etnografie, discours/juridische/inhoudsanalyse, arts based methoden, actieonderzoek en interdisciplinair onderzoek, is het project ontworpen rond 9 werkpakketten, zoals gevisualiseerd in het Pert-diagram. WP1 streeft naar het creëren van een Living Lab waarbij experts op het gebied van re-integratie van terugkeerders op nationaal niveau worden samengebracht. WP2, WP3 en WP4 zijn gericht op het de analyse en evaluatie van het discours en beleid rond de terugkeerders. Daarbij richten wij ons op de media, politieke debatten, beleid en programma's, en juridische en justitiële praktijken. WP5 en WP6 zijn gericht op het ontwikkelen van een Sustained Restorative Approach (SRA) voor terugkeerders, maatschappelijk werkers, kinder-beschermingsorganisaties en handhavingsdiensten (gevangenissen en justitiehuizen). WPX richt zich op de Coördinatie en Beheer en WPY op gegevensbeheer. WPZ richt zich op het valoriseren, verspreiden en exploiteren van kennis om de impact van het project op nationaal en beleidsniveau te maximaliseren.
IMPACT
Het project is van groot belang voor België en Europa dat sinds 2013 geconfronteerd wordt met de problematiek van de terugkeerders. Het gaat hier om een omstreden problematiek, die ons ook wijst op de beperkingen van het Europese rechtsstelsel en diens vermogen om dergelijke problemen aan te pakken vanuit een louter juridische aanpak. Het is essentiëel om stil te staan bij de mogelijke neveneffecten van een louter repressief-benaderde aanpak, zoals het creëren van een nieuwe generatie “radicalen”. De re-integratie van terugkeerders vormt dan ook een belangrijke maatschappelijke uitdaging voor de Europese samenlevingen in het algemeen en België in het bijzonder.
De ontwikkeling van duurzame oplossingen die stoelen op gegronde kennis over terugkeerders en hun gezinnen is voor de Belgische samenleving een essentiële voorwaarde om deze maatschappelijke uitdaging te confonteren. REGUIDE zal gevangenissen en justitiehuizen, sociale actoren, beleidsmakers, terugkeerders en hun families en de Belgische samenleving ondersteunen met kennis en ‘evidence-based’ oplossingen om een context van duurzame vrede en veiligheid te creëren. Meer specifiek wordt verwacht dat REGUIDE een reële en blijvende impact zal hebben op drie verschillende niveaus:
1. Op macroniveau zal REGUIDE Belgische beleidsmakers en federale instellingen ondersteunen met ‘evidence-based’ aanbevelingen die een aanzienlijke impact zullen hebben op zowel hun preventief als strafrechtelijk beleid.
2. Op mesoniveau zal REGUIDE Belgische gevangenissen en justitiehuizen, sociale actoren en ambtenaren die verantwoordelijk zijn voor het begeleiden van mannelijke en vrouwelijke terugkeerders ondersteunen door het ontwikkelen van ‘evidence based’ instrumenten, richtlijnen en opleidingen.
3. Op microniveau zal REGUIDE mannelijke en vrouwelijke terugkeerders en hun gezinnen in staat stellen een bevredigend persoonlijk, professioneel en maatschappelijk leven te leiden door persoonlijke capaciteiten op te bouwen en herstel-, educatieve en ondersteuningstrajecten te ontwikkelen
A Holistic, Restorative and Gendered approach to Guide Returnees to their Home Country (REGUIDE) : State of art
Lechkar, Iman - Fadil, Nadia - Detry, Isabelle ... et al Brussels : Belgian Science policy, 2023 (SP3240)
[Om te downloaden]
[Om te bestellen]
