Onderzoeksproject B2/20E/P3/2O2CM (Onderzoeksactie B2)
De klimaatverandering van vandaag is ongetwijfeld een uitdaging voor de mensheid. In het speciale IPCC-rapport over 1,5 °C werden de talrijke dramatische gevolgen van klimaatverandering belicht; toch is de reactie van onze samenlevingen traag, tegenstrijdig en ongrijpbaar geweest. Klimaatverandering en de gevolgen daarvan zijn bijzonder sterk in de cultuur verankerd, waardoor het voor individuen en samenlevingen moeilijk is om deze verschijnselen cognitief te beheersen. Er wordt een beroep gedaan op de geesteswetenschappen en de sociale wetenschappen om een cruciale bijdrage te leveren aan het begrip van de wijze waarop mensen klimaatverandering benaderen en er zin aan geven, teneinde de kloof tussen waarde en actie te verkleinen, waarbij gebruik wordt gemaakt van innovatieve vormen van communicatie om aanknopingspunten voor klimaatactie te identificeren.
Dit onderzoeksproject heeft het transformatieve doel om het wetenschappelijk begrip te verbeteren van waarom samenlevingen onverschillig blijven voor de risico's van klimaatverandering, en om te begrijpen hoe multimodale hulpmiddelen en aanbevelingen apathie kunnen omzetten in actie. We onderzoeken de actieve en essentiële rol van taal, narratieven en vertogen in het vormen van de overtuigingen en acties van burgers, door de interdisciplinaire en transdisciplinaire samenwerking tussen linguïstiek, semiotiek, recht en bestuur, antropologie en sociaalpsychologische benaderingen.
Het project richt zich op België, Frankrijk en Noorwegen. Door middel van analyses van het discours en de antwoorden op enquêtes, en van gegevens uit de sociale media, wil het project, door middel van transformationeel leren, bijdragen tot een vernieuwend begrip van de individuele en collectieve waarden, overtuigingen en belangen van Europeanen met betrekking tot belemmeringen versus mogelijkheden om de uitstoot van broeikasgassen (BKG) te verminderen en zo de klimaatverandering te matigen.
De gebruikte methoden zijn een combinatie van kwalitatieve en kwantitatieve enquêtes en laboratoriumexperimenten (met inbegrip van oplossingen zoals eye-tracker- en gezichtsleesevaluaties). In het project wordt nauw samengewerkt met niet-academische partners.
Het project is opgedeeld in zes verschillende werkpakketten (WPs). WP1 (Lead België) richt zich op de coördinatie van het project in zijn geheel. WP2 (Lead Noorwegen) onderzoekt hoe mensen verhalen over klimaatverandering waarnemen en interpreteren en hoe sociale actoren hun standpunten over klimaatverandering construeren door te bemiddelen tussen verschillende stemmen in de samenleving. WP3 en WP4 (Lead België) zijn gebaseerd op een semiotische en retorische benadering van online vertogen over klimaatverandering, gericht op het identificeren van (1) scepsis, ontkenning, onenigheid en conflict in Reddit-argumenten (Cougnon et al., 2019); (2) ideologisch geladen beleid van publieke beleidsmakers op Twitter; en (3) de interactie tussen beeld en tekst die dialoog, begrip en oproepen tot actie op YouTube en Instagram vergemakkelijkt of bemoeilijkt. In lijn met WP2, willen WP5 en WP6 (Frankrijk) onderzoeken hoe en waarom individuen onverschillig of sceptisch kunnen blijven tegenover de risico's van klimaatverandering, en welke interventies kunnen worden uitgevoerd om denkpatronen en motivaties te veranderen. Eerst worden de sociaal-psychologische factoren onderzocht die de betrokkenheid van burgers bij milieugedrag bepalen. Ten tweede analyseren we de effecten van het klimaatveranderingsrisico op de percepties, gedragingen en attitudes van burgers.
Het doel van het 2O2CM project is om maatschappelijke transformatie mogelijk te maken, voornamelijk door twee soorten operationele bijdragen: A) specifieke aanbevelingen met betrekking tot effectieve communicatie, die de vorm zullen aannemen van video's, artikelen, bijeenkomsten en seminars om de resultaten van het onderzoek te populariseren, met name onder de aandacht van besluitvormers; en B) effectieve verbale en visuele kenmerken en prototypes die barrières en onverschilligheid beter kunnen overwinnen om de empowerment van burgers te accentueren.
De wetenschappelijke resultaten van het onderzoek zullen worden gepubliceerd in een reeks wetenschappelijke, collegiaal getoetste tijdschriften die relevant zijn voor elk domein, en zij zullen ook op internationale congressen en conferenties aan de wetenschappelijke gemeenschap worden gepresenteerd. Daarnaast zal een concrete output van het project bestaan uit een belangrijk corpus van Europese berichten die verband houden met het tegengaan van klimaatverandering en afkomstig zijn van verschillende sociale media platforms. De verspreiding van de theoretische resultaten en van de ontwikkelingen zal gebeuren via een website die aan de ene kant een open-source toolbox zal bieden, met aanbevelingen, prototypes en hulpmiddelen, en aan de andere kant prototypes en corpora die kunnen dienen voor burgers, onderzoekers, publieke besluitvormers en niet-gouvernementele organisaties over communicatiestrategieën met betrekking tot klimaatverandering. Naast de website zal de nadruk worden gelegd op de verspreiding van de resultaten in de nieuwsmedia en de deelname aan openbare debatten en conferenties.
De maatschappelijke en wetenschappelijke impact van het project reikt ook verder dan het kader en de tijdschaal van de Solstice-financiering, aangezien we een vijfjarenvisie aannemen langs de door het project uitgestippelde lijnen die een directe toepassing van onze resultaten zou omvatten. Het idee achter deze visie zou zijn om, op basis van onze transdisciplinaire resultaten, een transformatief lerend artificieel intelligentie (AI) instrument te ontwikkelen dat het mogelijk zou maken om het "klimaatprofiel" van burgers te schetsen door de automatische verwerking van hun sociale media discours en dat, op basis van dit profiel, visuele en tekstuele voorgestelde inhoud in sociale media zou aanpassen.
