Onderzoeksproject B2/223/P3/BE-FAST (Onderzoeksactie B2)
De Covid-19-pandemie maakt duidelijk dat er nood is aan tijdig beschikbare sociaaleconomische gegevens en voldoende monitoringcapaciteit om het sociale beleid en het arbeidsmarktbeleid te ondersteunen. In België werd de Werkgroep Sociale Impact COVID-19 (WG SIC) geprezen als een goede praktijk: deze groep is erin geslaagd op korte termijn een ongekende rijkdom aan administratieve gegevens te ontsluiten om de beleidsmakers en het beleidsproces te informeren door middel van regelmatige verslagen en monitoring. Maar ondanks deze snelle vooruitgang bleven verscheidene fundamentele vragen onbeantwoord, terwijl het effect van de pandemie en de daaropvolgende beleidsreacties op de sociaaleconomische omstandigheden en de levensstandaard van specifieke, kwetsbare groepen in de samenleving slecht werden en nog steeds worden begrepen.
Hoewel de snelle bekendmaking van tijdige overheidsgegevens over arbeidsmarktposities en uitkeringsontvangsten uiterst nuttig was, is de bestaande gegevensinfrastructuur om verschillende redenen niet goed toegerust om het effect van plotselinge economische en sociale schokken te volgen: (1) gegevens en indicatoren die tijdig genoeg zijn om het effect snel te volgen, worden door afzonderlijke overheidsinstanties en socialezekerheidsorganisaties op geaggregeerd niveau verstrekt, waardoor deze gegevens ongeschikt zijn om overgangen tussen socialezekerheidsstelsels te volgen, terwijl gekoppelde gegevens op individueel niveau slechts met een te grote vertraging beschikbaar zijn om nuttig te zijn voor een snelle monitoring. (2) Hoewel de situatie van het huishouden (bv. het al dan niet hebben van een werkende partner of het hebben van kinderen) van essentieel belang is om de levensomstandigheden van individuen te meten, hebben actuele gegevens eerder betrekking op individuen dan op huishoudens. (3) Actuele gegevens omvatten informatie over de personen die krachtens de huidige wetgeving daadwerkelijk in aanmerking komen voor uitkeringen of beleidsmaatregelen, met uitzondering van degenen die geen recht hebben op sociale bescherming. Dit betekent dat de mate van sociale bescherming en het effect van de pandemie op het inkomen van degenen die door de mazen van het vangnet zijn gevallen, ongrijpbaar zijn gebleven.
Het BE-FAST project zal onderzoeken in welke mate de noodzakelijke data-infrastructuur ontwikkeld kan worden om op korte termijn sociale en arbeidsmarktveranderingen te kunnen monitoren. Om dat mogelijk te maken worden zeven onderzoeksactiviteiten vooropgesteld:
1. We voeren een gedetailleerd onderzoek uit van bestaande, administratieve gegevensbronnen ten behoeve van snelle sociaaleconomische monitoring;
2. We bieden een overzicht van de potentiële indicatoren die nodig zijn om alle risicogroepen te dekken, gebruikmakend van de expertise van de dienst voor bestrijding van armoede bij het identificeren van risicogroepen tijdens de Covid-19-pandemie, in nauwe samenwerking met eerstelijns- en basisorganisaties en het maatschappelijk middenveld belanghebbenden;
3. We houden interviews met openbare en particuliere gegevensmakelaars om potentiële maar onderbenutte gegevensbronnen te identificeren, waaronder hoogfrequente bedrijfs- en online gegevens;
4. We evalueren en kalibreren bestaande tools die zijn ontwikkeld voor en tijdens de Covid-19-pandemie, waaronder nowcasting-tools, en onderzoeken in hoeverre ze betrouwbaar en bruikbaar zijn voor monitoringdoeleinden;
5. We ontwikkelen een dashboard met indicatoren om veranderingen in werkgelegenheid en transities in en uit socialezekerheidsuitkeringen, het gebruik en gebruik van sociale beschermingsmaatregelen en het aandeel van individuen dat geen recht heeft op een bestaande maatregel te monitoren;
6. In nauwe samenwerking met vertegenwoordigers van socialezekerheidsinstellingen en gegevensverstrekkers bieden we een blauwdruk en een stapsgewijze handleiding voor het construeren van deze en nieuwe indicatoren voor toekomstige monitoringdoeleinden;
7. We identificeren lacunes in de gegevens en 'red flags', en onderzoeken in welke mate nieuwe inspanningen voor gegevensverzameling in de toekomst kunnen worden geleverd om deze lacunes op te vullen, inclusief een beoordeling van het potentieel van het aanstaande Belgische online waarschijnlijkheidspanel ACTS-OPP.
Al deze activiteiten zullen resulteren in een toolbox voor sociaal-economische monitoring van kwetsbare groepen in de samenleving die toekomstige beleidsvorming zal sturen en academisch onderzoek zal ondersteunen.
