Onderzoeksproject SD/NS/08A (Onderzoeksactie SD)
CONTEXT
Het project WAKO-II is de opvolger van het project “Evaluatie van de milieu-impact van Warrelnet- en boomKOrvisserij op het Belgisch deel van de Noordzee” (WAKO-I). In WAKO-I werden verschillende wetenschappelijk disciplines en expertises samengebracht voor verkennend onderzoek. WAKO-II wil op deze basis verder bouwen om de brug te slaan tussen projecten, exclusief gericht op de studie en het beheer van het Noordzee-ecosysteem (zoals Westbanks, het EU SCANS-II project, …), en projecten die exclusief op visserij gericht zijn (zoals diverse projecten binnen het Europees Visserij-Fonds). Op die manier beoogt WAKO-II het leggen van de wetenschappelijke fundamenten voor de ontwikkeling van een geïntegreerd beleid, waarin zowel het leefmilieu als de visserij duurzaam kunnen plaatsvinden.
PROJECTBESCHRIJVING
Doelstellingen
De studie is gericht op een geïntegreerde evaluatie van de directe effecten van warrelnet- en boomkorvisserij in het Belgisch deel van de Noordzee (BDNZ). Hiervoor zijn 4 werkpakketten opgesteld, namelijk (1) het kwantificeren van de voornaamste directe, korte-termijn effecten van warrelnet- en boomkorvisserij voor het BDNZ, (2) de ontwikkeling en toepassing van een methodologie om de gevoeligheid te evalueren van een reeks sleutelsoorten behorende tot de ecosysteemcomponenten endo- en epifauna, vis, zeevogels en zeezoogdieren, (3) het maken van spatio-temporele verspreidingskaarten voor deze sleutelsoorten en (4) de integratie van de gevoeligheidskaarten van de diverse sleutelsoorten met de visserij-inspanning van warrelnet- en boomkorvisserij.
Methodologie
De impact van boomkorvisserij op de diverse ecosysteemcomponenten wordt onderzocht door het gecombineerd gebruik van literatuurgegevens, experimentele zeereizen en monitoringsdata. De impact van warrelnetvisserij op het BDNZ is veel minder goed gekend. Behalve onderzoek naar de doodsoorzaak van gestrande bruinvissen, is de impact van deze visserij niet gekwantificeerd. Daarom wordt een programma opgesteld waarbij sterfte door (bij)vangst, en de effecten op andere soorten dan de bruinvis, worden opgevolgd. De medewerking van de warrelnetvissers is hierbij cruciaal.
De kwantificatie van de korte-termijneffecten (werkpakket 1) zal in het tweede werkpakket worden gecombineerd met literatuurgegevens over het herstel van diverse soorten. Er wordt een methodologie ontwikkeld om beide parameters met elkaar in verband te brengen om de gevoeligheid van een aantal sleutelsoorten te evalueren. De lijst van sleutelsoorten omvat zowel soorten die gevoelig zijn aan een bepaalde visserij-techniek als soorten die tolerant zijn voor deze vorm van verstoring.
Deze soortenlijsten, één voor warrelnetvisserij en één voor boomkorvisserij, kunnen elk van de ecosysteemcomponenten omvatten. In het derde werkpakket worden verspreidingskaarten gemaakt voor de vermelde soorten. Voor endo-, epifauna en vis wordt dit met habitatgeschiktheidskaarten volbracht, terwijl van zeevogels en zeezoogdieren volledige bedekkingskaarten worden ontwikkeld. Deze laatste worden ondersteund door waarnemingen op zee met onderzoeksvaartuigen (RV Belgica en Zeeleeuw) en geschikte modelleringen.
De gebiedsdekkende verspreidingskaarten of de habitatgeschiktheidskaarten van diverse soorten worden in het finale werkpakket gecombineerd met hun gevoeligheid. Zo zal een gebied met een hoge abundantie van een bepaalde sleutelsoort die tevens heel gevoelig is aan boomkorverstoring een hoge gevoeligheidscore krijgen. Anderzijds zal een gebied dat heel geschikt is voor een sleutelsoort die bijvoorbeeld niet gevoelig is aan warrelnetverstoring, een lage gevoeligheidscore krijgen. Door de gevoeligheidsscores van verschillende soorten over verschillende ecosysteemcomponenten met elkaar in verband te brengen worden een aantal gevoeligheidsskaarten gegenereerd voor warrelnet- en boomkorvisserij. Op die manier kan de gevoeligheid van een zone op het Belgisch Deel van de Noordzee voor warrelnet- en boomkorvisserij worden bepaald. Deze kaarten worden vergeleken met de best beschikbare informatie over de verspreiding van de visserij-inspanning met als doelstelling het proces van ruimtelijke planning op het Belgisch deel van de Noordzee te ondersteunen.
Verwachte resultaten en/of producten
- Wetenschappelijke publicaties
- Projectwebstek (www.ilvo.vlaanderen.be/wako)
- Presentaties, posters, etc. om het brede publiek te informeren
- Databanken en methodologieën, bruikbaar voor verder onderzoek en beleidsondersteuning
- Wetenschappelijke kennis ter ondersteuning van het visserijbeleid en het beheer van BDNZ
Interacties tussen verschillende partners
WAKO-II kan rekenen op een uitgebreid consortium met expertise in verschillende disciplines, gaande van fundamenteel wetenschappelijk tot toegepast onderzoek. Deze kennis reikt over verschillende ecosysteemcomponenten, van benthische invertebraten, over vis tot organismen aan de top van het voedselketen (zeezoogdieren en zeevogels). Visserij-specifieke effecten worden steeds in samenwerking met het ILVO bestudeerd. Voor benthos-gerelateerd aspecten zijn het ILVO en de Sectie Mariene Biologie (Ugent) verantwoordelijk. Het INBO is gespecialiseerd in zeevogels, terwijl KBIN/BMM voornamelijk betrokken is bij het deel over zeezoogdieren. Voor geïntegreerde evaluaties wordt één van de partners als verantwoordelijke aangeduid, maar is samenspraak met elk van de partners de voornaamste leidraad.
PARTNERS
ILVO
Coördinatie, kwantificeren van de impact op benthos en demersale vis, evaluatie van de gevoeligheid van de sleutelsoorten, ontwikkeling van habitatgeschiktheidskaarten voor epifauna en vis en evaluatie van de gevoeligheidskaarten en visserij-inspanning.
KBIN/BMM
Kwantificeren van de impact op zeezoogdieren, evaluatie van de gevoeligheid van de sleutelsoorten (coördinatie van methodologie-ontwikkeling en toepassing) en ontwikkeling van verspreidingskaarten voor zeezoogdieren.
INBO
Kwantificeren van de impacten op zeevogels, evaluatie van de gevoeligheid van de sleutelsoorten en ontwikkeling van verspreidingskaarten voor zeevogels
Sectie Mariene Biologie, Universiteit Gent
Evaluatie van de gevoeligheid van de sleutelsoorten, Ontwikkeling van habitatgeschiktheidskaarten voor endofauna en kennis over de impact op endofauna
CONTACT INFORMATIE
Jochen Depestele1, Kris Hostens², Hans Polet1 & Sofie Vandendriessche²
ILVO - Eenheid Dier, Visserij
Sectie 1Technisch Visserij onderzoek / ²Biologische Monitoring
Ankerstraat 1
8400 Oostende
Tel. + 32 (0) 59 56 98 38
Fax. + 32 (0) 59 33 06 29
Jochen.Depestele@ilvo.vlaanderen.be
Wouter Courtens & Eric Stienen
Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO)
Kliniekstraat 25
B-1070 Brussel
Tel:+32 (0)2 558 18 28
Fax:+32 (0)2 558 18 05
Eric.Stienen@inbo.be
Steven Degraer & Jan Haelters
Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN/BMM)
Afdeling BMM - Beheerseenheid van het Mathematisch Model van de Noordzee
3de en 23ste Linieregimentsplein, 8400 Oostende
Tel. +32 (0)59 24 20 55 / Fax. +32 (0)59 70 49 35
J.Haelters@mumm.ac.be
Gulledelle 100, 1200 Brussel
Tel. + 32 (0)2 773 21 11 / Fax. +32 (0)2 770 69 72
S.Degraer@mumm.ac.be
Marijn Rabaut & Magda Vincx
Universiteit Gent
Vakgroep Biologie - Sectie Mariene Biologie
Krijgslaan 281 S8
B-9000 Gent
Tel: +32 (0)9 264.85.29
Fax: +32 (0)9 264.85.98
Marijn.Rabaut@ugent.be
OPVOLGINGSCOMITÉ
Het opvolgingscomité is samengesteld uit eindgebruikers van de ontwikkelde wetenschappelijke methodologieën, van de data, de wetenschappelijke expertise of het beleidsondersteunende element. Belanghebbenden zijn eveneens betrokken om hun bijdrage te leveren. Het comité bestaat uit:
- Beleidsondersteunende onderzoeksinstellingen en datacentra:
o Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ)
o Maritiem instituut (Universiteit Gent)
o Coördinatiepunt geïntegreerd kustzonebeheer
- Nationale beleidsmakers voor visserij en marien leefmilieu
o FOD Volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu
o Kabinet van de Minister-president van de Vlaamse regering en van de Vlaamse minister van Institutionele Hervormingen, Landbouw, Zeevisserij en Plattelandsbeleid
o Vlaamse Overheid; Departement Landbouw en Visserij; Afdeling landbouw- en visserijbeleid; Dienst Zeevisserij; Cel Beleid en Certificering
- Producentenorganisatie en betrokken vissers
o Producentenorganisatie (Rederscentrale C.V.)
o Individuele warrelnetvissers (N 95, O 32, O 369, O 554)
- Milieu-organisaties en geassocieerde belanghebbenden
o Kustwerkgroep van Natuurpunt vzw
o De “strandwerkgroep”
An integrated impact assessment of trammel net and beam trawl fisheries : final report
Depestele, J. - Hostens, Kris - Polet, Hans ... et al Brussels : Federal Science Policy, 2012 (SP2466)
[Om te downloaden]
[Om te bestellen]
