Onderzoeksproject SD/TE/05A (Onderzoeksactie SD)
De waardering van terrestrische ecosystemen binnen het VOTES-project (Valuation Of Terrestrial Ecosystem Services in a multifunctional peri-urban space) is gebaseerd op de drie pijlers van duurzame ontwikkeling (economische, sociale en ecologische pijler). Het doel van het onderzoek is een geïntegreerde waardering van ecosysteemdiensten op een ruimtelijke en tijdelijke expliciete manier, gebruik makend van een multi-ecosysteem aanpak en volgens state-of-the-art scenarios voor global change (incl. klimaatswijziging en socio-economische veranderingen). Het studiegebied omvat 4 gemeenten in het randstedelijke gebied rond Brussel (nl. Oud-Heverlee, Bierbeek, Grez-Doiceau en Beauvechain). Vier expert onderzoeksgroepen uit Vlaanderen en Wallonnië vormen een multidisciplinair team, dat complementaire expertise uit humane wetenschappen en natuurwetenschappen samenbrengt.
Landgebruiksverandering is een belangrijke drijfveer voor veranderingen in ecosysteemdiensten en biodiversiteit. Dergelijke landgebruikscenario’s werden reeds berekend voor de komende decennia in bvb. de SSD-gefinancieerde MULTIMODE en EC-gefinancieerde ECOCHANGE projecten). Dit is specifiek het geval in randstedelijke gebieden waar de druk vanuit stedelijke ontwikkelingen het hoogst is, en in België waar slechts een beperkte oppervlakte land beschikbaar is voor een intense competitie tussen verschillende sectoren en landgebruiken. Er wordt dan ook verwacht dat de oppervlakte en verspreiding van agrarische, semi-natuurlijke en bosecosystemen drastisch zullen variëren, wat een effect zal hebben op de diensten die deze ecosystemen verschaffen.
De specifieke onderzoeksdoelstellingen zijn:
[1] Beoordelen van de actuele waarde van de belangrijkste ecosysteemdiensten in het studiegebied en nagaan in hoeverre de huidige relaties tussen ecosysteemdiensten beïnvloed worden door landgebruik;
[2] Identificeren van de huidige afwegingen (trade-offs) en synergieën tussen ecosysteemdiensten in een ruimtelijk expliciete manier;
[3] Nagaan hoe de huidige waarde van ecosysteemdiensten kan wijzigen in functie van toekomstige landgebruiksveranderingen;
[4] Nagaan hoe de huidige trade-offs kunnen veranderen in functie van toekomstige wijzigingen in ecosysteemdiensten;
[5] Suggereren van beleidsinstrumenten om ecosysteemdiensten te integreren in besluitvormingsprocessen op Europees, federaal en regionaal niveau, rekening houdend met de drie pijlers van duurzame ontwikkeling. In deze beleidsinstrumenten is er aandacht voor het betrekken van stakeholders en lokale gemeenschappen.
Het onderzoeksnetwerk zal de doelstellingen realiseren door het uitwerken van een sterk geïntegreerd waarderingskader. De sociale evaluatie identificeert de eigenaars en begunstigden van ecologische functies die ecosysteemdiensten leveren. Deze diensten worden dan geëvalueerd binnen hun sociale en beleidscontext. De biofysische evaluatie focust op het karteren van ecosysteemdiensten en hun stromen gevolgd door een impactbeoordeling van habitatwijzigingen op deze stromen. Hiervoor zal een dynamisch vegetatiemodel (DVM) worden geïntegreerd in een “agent-based” model (ABM). Met het geïntegreerde model zullen drie scenario’s worden doorgerekend, welke verschillende beleids- en socio-economische contexten beschrijven. Voor ieder scenario zullen landgebruikskaarten de ruimtelijke verdeling van ecosysteeemdiensten en –goederen en hun veranderingen over de tijd weergeven. De economische evaluatie bekijkt de afwegingen tussen de geïdentificeerde belangrijkste ecosysteemdiensten en andere landgebruiksfuncties d.m.v. een kosten-baten-analyse voor ieder scenario (bvb. baten uit verstedelijking versus de kostprijs van het verlies aan ecosysteemdiensten). De resultaten van de evaluatie van de drie scenario’s zullen worden geïntegreerd in samenwerking met de belangrijkste betrokkenen (stakeholder participation). De kosten en opbrengsten voor de verschillende landgebruiksopties zullen ten opzichte van mekaar worden afgewogen en potentiële conflicten worden geïdentificeerd. Het uiteindelijke doel is win-win-win situaties (economisch, sociaal en ecologisch) te detecteren en te suggereren hoe de ontwikkelde methodologie kan worden geimplementeerd in nieuwe of bestaande beleidsinstrumenten, zoals milieueffectenrapportage en duurzaamheidsbeoordelingen.
Voor zover we weten, volgt enkel de recente studie van Nelson et al. (2009, in Frontiers in Ecology and the Environment 7(1):4-11) een vergelijkbare aanpak voor een case study in de USA. Het VOTES project zal dus de eerste toepassing van een dergelijke methodiek in Europa zijn.
Valuation of Terrestrial Ecosystem Services in a multifunctional peri-urban space (VOTES° : final report
Fontaine, Corentin - De Vreese, Rik - Jacquemin, Ingrid ... et al Brussels : Federal Science Policy, 2013 (SP2554)
[Om te downloaden]
[Om te bestellen]
