Onderzoeksproject TD/231/PanHOME (Onderzoeksactie TD)
Het team bestaat uit sociologen en sociaal werkers met jarenlange ervaring in onderzoek naar dakloosheid en overheidsbeleid. Het team heeft verschillende onderzoeksprojecten uitgevoerd tijdens de pandemie (met aangepaste methoden), maar het huidige project gaat zich verdiepen in andere ongelijk verdeelde kennis als gevolg van de pandemie en verschillende beleidsmaatregelen op het gebied van gezondheid en welzijn.
Er is relatief weinig bekend over het personeelsbestand van maatschappelijk werkers, opvoeders en anderen die tijdens de pandemie van covid-19 in contact kwamen met daklozen. In tegenstelling tot veel sectoren die (gedeeltelijk) moesten sluiten tijdens de eerste lockdown, werden in de daklozensector de meeste diensten (vooral opvanghuizen) als essentieel beschouwd en bleven ze (gedeeltelijk) open. Ze moesten nieuwe procedures en een nieuwe organisatie invoeren met betrekking tot hun missie en de bijbehorende regels voor de sanitaire situatie. Er werden nieuwe diensten opgericht, bestaande diensten pasten hun functie aan en er werden nieuwe samenwerkingsverbanden opgezet met publieke en private partners, waarbij vooral nieuwe vormen van samenwerking met gezondheids-, diagnostische en quarantainediensten dringend werden gecreëerd. De pandemie toonde heel snel aan dat "thuisblijven" een bijkomende inzet betekende voor mensen die dakloos zijn. Bestaande ongelijkheden en verschillen met betrekking tot geslacht (her)verschenen. De pandemie toonde ook nieuwe vormen van niet-opname (van crisismaatregelen en andere), een voortdurende invisibilisering van vrouwen en versterkte de digitale kloof. De gewestregeringen van Brussel, Vlaanderen en Wallonië en de federale dienst voor maatschappelijke integratie hebben vóór de pandemie allemaal aangedrongen op een geïntegreerde aanpak van dak- en thuisloosheid. Een deel van ons onderzoeksproject bestaat erin zich af te vragen hoe de pandemie deze aanpak heeft beïnvloed. Hoe hebben zowel de werkkrachten als de mensen die dakloosheid ervaren zich aangepast aan de veranderende situaties?
Het onderzoek zal worden geleid door drie hoofdlijnen. In het eerste jaar onderzoekt het team de lokale welzijnsorganisaties tijdens de pandemie door middel van een brede aanpak in 15 Belgische steden (gekozen samen met de opvolgingscommissie). In het tweede jaar zal het team de kennis verdiepen en de implementatie in 4-5 steden voorbereiden. Het is in dit stadium belangrijk dat deze steden en de lokale actoren laten zien dat ze een participatief actieonderzoek willen uitbouwen met de onderzoekers en de follow-upcommissie om in het derde jaar concrete actieplannen te implementeren op basis van de algemene bevindingen van het project. Door zeer verschillende actoren samen te brengen (mensen met onvoldoende huisvesting, maatschappelijk werkers en verantwoordelijken voor de uitvoering van het overheidsbeleid) zullen de aanbevelingen een sterke legitimiteit krijgen en kan het beleid er beter rekening mee houden. De POD Maatschappelijke Integratie, de FOD Volksgezondheid, de Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid en Bosa (digitalisering) en andere Europese, federale of regionale instellingen zullen door onze bevindingen en implementatiestrategie beter rekening kunnen houden met ontoereikende huisvesting en sociale uitsluitingssituaties.
