Onderzoeksproject B2/191/P2/DATA-KBR-BE (Onderzoeksactie B2)
Context
Een van de voornaamste hedendaagse uitdagingen voor wetenschappelijke bibliotheken, is om een goede manier te vinden om toegang te verlenen tot digitale collecties op het dataniveau (Wilms 2018). Deze uitdaging is veelzijdig: niet alle collecties zijn momenteel digitaal beschikbaar; collecties die beschikbaar zijn, zijn niet altijd voldoende kwaliteitsvol (vb. gebrekkige OCR); het veilig en gebruiksvriendelijk delen van, of toegang verlenen tot, de digitale collecties die wél beschikbaar zijn is een technische uitdaging; en vaak zijn de collecties bovendien onderhevig aan wettelijke beperkingen, zoals het auteursrecht (zie het verslag van een recent onderzoek naar het Europese landschap van het digitale onderzoek (Wilms et al. 2019) door de LIBER Digital Humanities and Digital Culture Heritage werkgroep).
De situatie is vergelijkbaar met die in Noord-Amerika. Het Always Already Computational project (gesteund door het ‘Institute of Museum and Library Services,’ IMLS) kwam tot stand met als doel om informatie uit te wisselen over hoe ze hun gebruikers het best kunnen ondersteunen wanneer die met hun digitale collecties willen werken. Dit project definieert het concept ‘Collections as Data’ als een conceptuele benadering van digitale collecties als digitale informatie die werd geordend en opgeslagen op een manier die het makkelijker maakt om de gegevens computationeel te bevragen (Padilla et al. 2019). Het eindrapport en de projectresultaten van dit initiatief bieden een scala van beginselen, praktische richtlijnen, en activiteiten aan, die professionals in de bibliotheekwereld stimuleren om het ‘Collections as Data’ principe in hun eigen instelling te implementeren. Het voorgestelde project DATA-KBR-BE: Facilitating Data-Level Access to KBR Collections for Open Science, probeert deze uitdagingen op Belgisch niveau aan te gaan, door zich te richten op de computationele behoeften van de gedigitaliseerde cultureel erfgoedcollecties van de Koninklijke Bibliotheek (KBR).
Algemene doelstellingen en onderliggende onderzoeksvragen
DATA-KBR-BE zal de bestaande ICT-infrastructuur van de KBR optimaliseren om duurzame toegang tot de gedigitaliseerde collecties van de KBR te verlenen dat verder onderzoek in de digitale geesteswetenschappen zal stimuleren. Voor dit project zullen de onderzoeksteams van de UGent en de UAntwerpen nauw samenwerken met de collectie-, de digitalisering- en ICT-experts van de KBR om samen twee interdisciplinaire onderzoeksscenario's te ontwerpen die relevante thematische datasets uit BelgicaPress (de gedigitaliseerde historische krantencollectie van de KBR) zullen extraheren met het oog op hun analyse en hergebruik in het domein van de digitale geesteswetenschappen.
Methodologie
Specifiek zal het project een corpus selecteren uit de bestaande digitale collecties van de KBR (WP1), om er een reeks datasets uit te extraheren die specifiek gericht zijn op de interdisciplinaire behoeften van onderzoekers in verschillende universiteiten (WP2), en die datasets vervolgens te hosten op een nieuw Open Data Platform van de KBR (data.kbr.be; WP3). De datasets die tijdens het project worden samengesteld, zullen voldoen aan de FAIR-principes (Findable, Accessible, Interoperable en Reusable) voor het beheer van onderzoeksgegevens, en zullen ontsloten worden in een Trusted Digital Repository (zie WP4).
Potentiële impact van het onderzoek
Het project zal vakspecifieke hackathons organiseren om de wetenschappelijke exploitatie en maatschappelijke valorisatie van de aangeboden datasets te stimuleren. Het is onze hypothese dat een nauwe samenwerking tussen de experts van de KBR en de onderzoekers van de partneruniversiteiten tijdens de ontwikkeling van dit platform (en haar datasets) zal resulteren in een repliceerbare workflow die nadien gebruikt kan worden om ook andere collecties van de KBR geleidelijk aan open te stellen voor verder onderzoek. Het uiteindelijke doel van dit project is dan ook om deze workflows deel te laten uitmaken van een systematische, grotendeels geautomatiseerde aanpak die de KBR in staat zal stellen om al haar digitale collecties voor verder onderzoek aan te bieden wat strookt met haar strategische langetermijnplan.
Onderzoeksresultaten
De Open Science Datasets die dit project zal aanbieden, zullen de KBR in staat stellen om een belangrijke bijdrage te leveren aan een reeks nationale en internationale onderzoeksinfrastructuren, zoals: de Belgische tak van het DARIAH project (dat een duurzaam dienstenportfolio aanbiedt dat digitale wetenschap in de geesteswetenschappen mogelijk maakt in België en daarbuiten); het CLARIAH-VL Open Humanities Service Infrastructure project (dat hoogwaardige, gebruiksvriendelijke diensten, middelen, en tools integreert in de workflows van onderzoekers in de geesteswetenschappen); en het BISHOPS project (dat een infrastructuur ontwikkelt ter ondersteuning van de verzameling, beschrijving, bewaring, en het hergebruik van digitale onderzoeksgegevens die geproduceerd worden door Federale Wetenschappelijke Instellingen (FSI’s) zoals de KBR). Om deze doelstelling te verwezenlijken, zal DATA-KBR-BE de toegang tot gedigitaliseerde culturele erfgoedcollecties vergemakkelijken op het dataniveau; wat op haar beurt onderzoekers in de humane, sociale, en kunstwetenschappen in staat zal stellen om bij te dragen aan de European Open Science Cloud (EOSC) via het recent opgerichte SSHOC (de Open Cloud voor Sociale en Humane Wetenschappen).
