Onderzoeksproject B2/191/P2/SURA (Onderzoeksactie B2)
Onder de impuls van een groeiende interesse van de internationale Egyptologische gemeenschap in de geschiedenis van haar eigen discipline hebben verschillende instellingen recent aanzienlijke inspanningen geleverd om historische fotografische archiefcollecties digitaal te ontsluiten. SURA wil zich positioneren binnen deze internationale onderzoeksinspanningen om een quasi onbekende collectie van ca. 7000 fotografische glasnegatieven te ontsluiten die worden bewaard in de Egyptologische bibliotheek van de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis (KMKG) te Brussel.
Deze foto’s dateren uit de eerste helft van de 20ste eeuw en documenteren de pioniersjaren van de Belgische Egyptologie vanuit het perspectief van Jean Capart en zijn medewerkers. Capart was de grondlegger van de Egyptologie in België, de eerste curator van de Egyptische collectie van de KMKG en organiseerde de eerste Belgische opgravingen in Egypte. Hij bouwde een uitgebreid netwerk uit met Egyptologen in het buitenland en slaagde erin om Brussel stevig op de kaart te zetten als een mondiaal centrum voor Egyptologisch onderzoek.
De archeologische sites in Egypte die door de KMKG werden onderzocht en vanwaar objecten aan de collectie van het museum werden toegevoegd, komen uitgebreid aan bod in deze glasnegatieven. De inhoud van deze collectie is echter ruimer en bevat ook een groot aantal foto’s van sites waar andere internationale missies aan het werk waren, van objecten in tal van museumcollecties wereldwijd, en van het Egyptische landschap, flora en de lokale bevolking.
Deze collectie kan omschreven worden als een uiterst rijke bron aan documentatie en informatie. Helaas is haar bestaan en inhoud bijna volledig onbekend in zowel de wetenschappelijke wereld als bij het grote publiek. De belangrijkste reden hiervoor is ongetwijfeld het ontbreken van een online databank en beschrijvende metadata. Het SURA-project wil deze impasse doorbreken via een interdisciplinaire aanpak die Egyptologie, digitale beeldvorming, archiefstudies en digital humanities met elkaar verbindt met als voornaamste doelstelling deze historisch waardevolle collectie beschikbaar te maken voor zowel de internationale wetenschappelijke gemeenschap als het grote publiek en op die manier haar belang te valoriseren. Daarvoor worden vier onderzoeksdoelstellingen vooropgesteld:
1) Gedetailleerde metadata van hoge kwaliteit
Deze doelstelling richt zich op een kritische revisie van de beschikbare metadata van elke foto alsook op de uitbreiding daarvan met zoveel mogelijk gedetailleerde info met betrekking tot zowel de inhoud van de foto maar ook haar fotografisch kader. Bijzondere aandacht zal gaan naar informatie die deze foto’s in een bredere context plaatsen. Bibliografische referenties van de belangrijkste publicaties met betrekking tot het afgebeelde onderwerp zullen worden toegevoegd, evenals referenties naar relevante bronnen uit de archieven van de KMKG. Indien van toepassing zullen ook cross-links gelegd worden met objecten uit zowel de museumcatalogus van de KMKG als die van andere musea. Deze info betekent een aanzienlijke verrijking van de metadata en zal het wetenschappelijk potentieel van deze collectie voor Egyptologisch, archeologisch of historisch onderzoek verhogen.
2) Online databank
De gedigitaliseerde foto’s zullen samen met hun respectievelijke metadata worden gecatalogeerd in het centrale collectiemanagementsysteem van de KMKG (MuseumPlus-RIA/Carmentis) en kan zo op een efficiënte manier gepresenteerd worden. Het laat ook toe om metadata op een snelle en eenvoudige manier up-to-date te houden, de zichtbaarheid te garanderen, het wetenschappelijk potentieel van deze collectie te ontginnen, nieuwe onderzoeksinitiatieven te stimuleren en creëren gestimuleerd en gecreëerd worden en uiteindelijk ook de toekomst van deze collectie te verzekeren.
3) Preservatie en collectiezorg
Om deze collectie te preserveren voor toekomstige generaties zal de fysieke opslag van de glasnegatieven ook aan bod komen. Aangezien sommige negatieven al sporen van chemische en biologische degradatie vertonen zal een lange-termijn preservatieplan worden opgesteld, met inbegrip van het herpakken in individuele zuurvrije enveloppes en dozen en aandacht voor het optimaliseren van de beschermende omgeving waarin de negatieven zijn bewaard.
4) Wetenschappelijke exploitatie en samenwerkingsverbanden
Het wetenschappelijke potentieel van dit fotoarchief zal worden geëvalueerd, zowel voor de studie van de Egyptische collectie van de KMKG en haar geschiedenis, als voor andere nationale en internationale onderzoeksinstituten. SURA gaat actief op zoek naar nieuwe samenwerkingsverbanden op nationaal en internationaal niveau en dit niet alleen met andere vergelijkbare online onderzoeksplatformen en databases om hun wetenschappelijk potentieel onderling uit te breiden, maar ook met individuele onderzoekers, onderzoeksconsortia of instellingen die een potentiële interesse kunnen hebben in de inhoud van deze glasnegatieven.
Naast een duidelijke wetenschappelijke impact, zal SURA ook valorisatieactiviteiten opzetten die specifiek gericht zijn op het betrekken van het grote publiek. De samenstelling van het netwerk, dat twee complementaire partners uit de wereld van de museologie (KMKG) en de academische wereld (KU Leuven) samenbrengt, zorgt ervoor dat beide vormen van valorisatie aan bod komen. Aangezien SURA het eerste project is binnen de KMKG dat op deze manier een historische collectie glasnegatieven ontsluit, kan het ook dienst doen als best practice voor soortgelijke toekomstige projecten.
Unlocking the Photographic Archives of the Pioneering Years of Egyptology at the Royal Museums of Art and History in Brussels (SURA) : final report
Claes, Wouter - De Meyer, Marleen - Gräzer Ohara, Aude ... et al Brussels : Belgian Science policy, 2023 (SP3249)
[Om te downloaden]
Unlocking the Photographic Archives of the Pioneering Years of Egyptology at the Royal Museums of Art and History in Brussels (SURA) : summary
Claes, Wouter - De Meyer, Marleen - Gräzer Ohara, Aude ... et al Brussels : Belgian Science policy, 2023 (SP3250)
[Om te downloaden]
Unlocking the Photographic Archives of the Pioneering Years of Egyptology at the Royal Museums of Art and History in Brussels (SURA) : samenvatting
Claes, Wouter - De Meyer, Marleen - Gräzer Ohara, Aude ... et al Brussel : Federaal wetenschapsbeleid, 2023 (SP3251)
[Om te downloaden]
Unlocking the Photographic Archives of the Pioneering Years of Egyptology at the Royal Museums of Art and History in Brussels (SURA) : résumé
Claes, Wouter - De Meyer, Marleen - Gräzer Ohara, Aude ... et al Bruxelles : Politique scientifique fédérale, 2023 (SP3252)
[Om te downloaden]
