Onderzoeksproject B2/233/P2/CONteXT (Onderzoeksactie B2)
In de loop van het TOCOWO (Tomography of Congolese Wooden Objects) project, een twee jaar durend onderzoeksproject tussen het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika (KMMA) en de Universiteit Gent (UGent), maakte een selectie van de collectie houten etnografische objecten van het museum de reis naar de UGent faciliteiten, waar ze werden gescand met behulp van röntgen micro tomografie scanners. Het hoofddoel van het TOCOWO-project was om deze beeldvormingstechniek te verkennen als een niet-invasief alternatief voor de identificatie van houtsoorten. Aan het einde van het project in 2022 waren meer dan 120 museumobjecten gescand, wat resulteerde in volledige 3-dimensionale weergaven van deze Congolese erfgoedobjecten.
Naast het inzicht dat deze scans geven in de anatomische structuur van het hout (waardoor het hout geïdentificeerd kan worden), bieden ze ook een schat aan kennis die nog onderzocht moet worden. Behalve hout kunnen ook andere materialen worden geïdentificeerd, constructieprocessen worden blootgelegd, aantasting van het materiaal in kaart worden gebracht en oude conserveringsbehandelingen worden onthuld. Door het materiaal van de gescande Congolese voorwerpen te bestuderen, wil het CONteXT-project substantiële informatie toevoegen over de collectie die is ondergebracht in het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika. De scans maken het mogelijk om de constructie, de gebruikte materialen en de traditionele gebruiken waarmee de voorwerpen in aanraking kwamen te reconstrueren en zo de broodnodige extra informatie over hun geschiedenis en oorspronkelijke context te vergaren. De kennis die verworven werd over de 120 bestudeerde objecten, via de materiële informatie van de objecten en de mondelinge informatie van hun brongemeenschappen, kan geëxtrapoleerd worden naar de grotere collectie van het museum. Toegevoegde informatie over hun productie, gebruik en betekenis zal een belangrijke hulp zijn voor het cultuur- en erfgoedveld, door schaarse of verloren informatie die leeft onder de brongemeenschappen van de objecten aan te vullen en mogelijk opvattingen in (kunst)historische en antropologische onderzoeksvelden aan te vullen of te veranderen. Daarnaast zal er een reeks richtlijnen beschikbaar zijn voor het FSI en andere erfgoedinstellingen, waarin de uitdagingen en voordelen worden beschreven die gepaard gaan met het opbouwen van een kennisuitwisselingsnetwerk met Centraal-Afrikaanse brongemeenschappen. Het CONteXT-project wil zowel westerse erfgoedonderzoekers als kennishouders uit de brongemeenschappen van de objecten betrekken om te bespreken wanneer het onderzoeken, samplen en visualiseren van Afrikaanse objecten noodzakelijk is en wanneer het verfijnd moet worden. Weegt het toegenomen begrip van het materiaal en de daaruit voortvloeiende betere bewaring van het object op tegen de schending van de geheimhouding die inherent is aan het object en zijn cultuur? Hoe kunnen we een duurzame en gelijkwaardige samenwerking opzetten met volkeren die een continent verderop wonen? Gebaseerd op hedendaagse meningen en perspectieven hoopt het project richtlijnen op te stellen om toekomstige onderzoekers en musea te helpen in hun besluitvormingsproces wanneer ze de studie van Afrikaanse erfgoedobjecten overwegen.
Het project wil zijn bevindingen afsluiten met een tentoonstelling in het KMMA, waarbij de focus ligt op de bestudeerde objecten zelf en wat we ervan kunnen leren: de boom waaruit het object gemaakt is, de regio en cultuur waaruit het afkomstig is, de schade die het heeft opgelopen, de behandelingen die het heeft ondergaan en welke gevoelige informatie het grote publiek wel of niet mag weten; geïllustreerd en interactief gemaakt door middel van hun scans. Daarnaast zal er een toegankelijke onlinedatabase van de scans worden opgezet, zodat het publiek vrij door de 3D-weergaven van de objecten kan reizen en meer te weten kan komen over hun geschiedenis, materialen en context.
