Onderzoeksproject B2/233/P2/ReSoXy (Onderzoeksactie B2)
ReSoXy is een project dat als doelstelling heeft de Manza-xylofoon, een vergeten muziekinstrument van de Azende-volkeren uit het noorden van de Democratische Republiek Congo (DRC), opnieuw te onderzoeken, te doen heropleven en de klank ervan te recreëren. De muziekinstrumenten werden overgebracht door Belgische expedities en etnografen voor het Koninklijke Museum voor Midden-Afrika in Tervuren tussen het begin van de kolonisatie en het einde van de 19e eeuw. Op die manier zijn de instrumenten stille getuigen geworden van het verstoren van cultureel erfgoed en kolonisatie. Het doel van dit project is om een ‘anders hetzelfde’ uit te werken voor de instrumentencollectie en om de hedendaagse betekenissen van deze objecten en gemeenschappen, die onomkeerbaar uitgevaagd en vertekend zijn geweest door kolonisatie, te herontdekken. In samenwerking met het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika, Tervuren (KMMA) focust het project zich op een drievoudige interdisciplinaire methodologie om de klanken van de instrumentencollectie op creatieve en participatieve manieren opnieuw te laten weerklinken. Deze methodologie omvat onder meer muzikale experimentatie (via sampling, het bouwen van replica’s en door historische geluidsopnames), participatieve creaties (co-creatie en co-experimentatie met zowel lokale- als diaspora gemeenschappen, onderzoekers, studenten en muzikanten in Europa), en etnografie (archiefstudies, interviews en veldwerk). Naast deze vergeten instrumenten nieuw leven inblazen zal dit project eveneens de academische en de artistieke wereld beïnvloeden inzake dekolonisatie en multiculturele waarden, alsook niet-westers muzikaal geluid, technieken en creatieve ideeën.
Om de doelstellingen te bereiken stelt ReSoXy een innovatieve multidisciplinaire methodologie voor die muzikale/artistieke, etnografische, technologische, archief- en restitutiebenaderingen combineert. Het muzikale gebaar zal worden bestudeerd door middel van verschillende stadia van artistiek experiment: de bouw van vier installaties met geluidsreplica's, de opname van de geluiden van de xylofoons in de collecties en de bouw van een elektronisch geluidssysteem om ze af te spelen. Deze fasen zullen de onderzoekers in staat stellen om de gegevens te reconstrueren vanuit het muzikale, technische en akoestische perspectief van de collectie. De creatie van geluidsreplica's is een origineel concept ontwikkeld door het onderzoeksteam om de originele geluiden van de xylofooncollectie te laten weerklinken op replica's van instrumenten, en is gericht op drie belangrijke onderzoekstaken: 1) het doen van hypotheses over bewegingspatronen, lichaamshouding en xylofoon speeltechnieken, 2) immateriële culturele restitutie activiteiten en 3) het bieden van een praktische ervaring voor museumbezoekers in tentoonstellingen en workshops. Bovendien zal het gebruik van een replica-installatie schade aan de collecties voorkomen.
De belangrijkste effecten van dit proefproject zullen te zien zijn in de implementatie van een beheerbeleid voor de xylofooncollectie dat gebaseerd is op dekoloniale waarden, en de ontwikkeling van een innovatieve multidisciplinaire methodologie op het gebied van artistieke experimenten, etnomusicologie, immateriële culturele restitutie, en de promotie en verspreiding van muzikaal erfgoed. De installatie van geluidsreplica's zal ook op twee manieren een impact hebben op het niet-academische publiek door het vergroten en benutten van kennis. Ten eerste zullen we Congolese en Belgische muzikanten uitnodigen om de muziek en de praktijk van de xylofoon te ontdekken door demonstraties te geven en muziek te creëren met behulp van de geluidsinstallatie. Ten tweede zullen we de resultaten van ons onderzoek naar de muzikale praktijk - een abstracte en stilzwijgende kennis - communiceren naar het publiek door bezoekers aan te moedigen de installatie te bespelen en te leren over muziek en xylofoontechnieken via de karaokevideo's die door de sportcamera's worden opgenomen. Dit zal een interactieve en effectieve aanpak zijn om onderzoeksresultaten te communiceren via praktische ervaring.
Tot slot zullen we de wetenschappelijke gegevens - muzikale praktijk en muzikaal gebaar - verkregen door muzikale analyse, artistieke experimenten en etnografie exploiteren en verbeteren door de werkmodules restitutie en verspreiding te implementeren. Met andere woorden, de wetenschappelijke gegevens zullen worden toegepast in het proces van het opnieuw verbinden van de collectie met haar brongemeenschappen en het nieuw leven inblazen van een kwijnend muzikaal erfgoed.
