Onderzoeksproject AM/10/014 (Onderzoeksactie AM)
Slechts zelden zijn specialisten in recht en in politieke wetenschap geïnteresseerd in de nationale aspecten van de Europese integratie. Toch wijzigt het federaliseringsproces dat momenteel bezig is in Europa beetje bij beetje de gedragingen en de gedragsregels van de openbare spelers op het niveau van de Staten. De gevolgen van de oprichtingsverdragen van de Gemeenschappen voor de binnenlandse orden blijven bijvoorbeeld niet beperkt tot de erkenning van een Europees burgerschap, de opstelling van een Europese juridische ruimte of de erkenning van regionale werkelijkheden. De nationale overheden voelen elke dag meer hun onderlinge afhankelijkheid; ze worden zich bewust van hun invloed op het integratieproces van de Europese Unie.
De gewaarwording door de theoretisch soevereine Staten van hun wederzijdse afhankelijkheid, van hun gemeenschappelijke erfgoed en van hun collectieve identiteit leidt tot een wetenschappelijke bespiegeling over de wijze waarop deze Staten leven binnen het Europese bouwwerk. Daarom zijn de twee teams die zich hebben verenigd voor de uitvoering van dit project begonnen met opzoekingen ter zake sedert het einde van de jaren 90.
Het gemeenschappelijke project, dat wordt gefinancierd door de DWTC, omvat twee afzonderlijke luiken.
I. De voortzetting van de studie, in een vergelijkend perspectief, van de interne overbrenging van de beslissingen van de Unie, onlosmakelijk verbonden met de analyse van de rol van de Lidstaten binnen de definitie en de interpretatie van het beleid van de Europese Unie. Dit aspect zal worden bestudeerd door het team van de Universiteit van Antwerpen.
II. Het tweede luik van de studie werd toevertrouwd aan de Université catholique de Louvain en vormt het essentiële voorwerp van dit contract. Los van de problemen van de overbrenging van normen moet de toepassing zelf van het beleid van de Europese Unie in de Lidstaten, en in het bijzonder in België, worden geanalyseerd. Er moet worden nagegaan hoe de politieke en bestuursoverheden en de sociale partners de politieke leiders van de Unie een concrete doeltreffendheid kunnen verzekeren, in het verlengde van de actie van de communautaire overheden.
DOELSTELLINGEN
Het globale onderzoek heeft betrekking op de normatieve en praktische toepassing van het Europese beleid in België.
Voor de doelstellingen van het luik "Overbrenging van het Europese beleid naar België" verwijzen we naar contract AM/06/012.
Aan de UCL zal de Studiegroep Bestuursrecht voor Europese Integratie (GEDAIE) zich toeleggen op de concrete studie van de toepassing en de controle op de toepassing van het Europese beleid in België en in andere Lidstaten. Er zal bijgevolg onderzoek worden verricht naar de voorwaarden van de toepassing, door de overheden en door de sociale partners, van het beleid van de Unie, in het verlengde van de actie van de communautaire instellingen. De problematiek zal er eveneens toe leiden dat men zich vragen stelt over de controle- en sanctioneringstechnieken die het mogelijk moeten maken dat de interne uitvoering gebeurt met de gewenste resultaten.
De studie zal zich toespitsen op bepaalde gespecialiseerde domeinen die als proef worden uitgekozen.
1. Vanuit het standpunt van de toepassing van het communautaire beleid in België zullen de verhoudingen worden bestudeerd tussen de centrale, maar ook de plaatselijke, besturen en de instellingen die zijn opgericht om concrete taken uit te voeren. Er wordt gezocht naar de concrete omstandigheden waarin de naleving van de communautaire verplichtingen van België "op het terrein" zo efficiënt mogelijk kan worden verzekerd.
Er zal worden geëvalueerd of het nodig of gerechtvaardigd is de ministeriële departementen te wijzigen, nieuwe instellingen op te richten, samenwerkingsvormen te wijzigen of er nieuwe op te richten rond welbepaalde problemen:
- tussen alle betrokken departementen;
- binnen de communautaire en regionale besturen zelf;
- tussen de federale Staat, de Gemeenschappen en de Gewesten;
- horizontaal tussen Belgische Gemeenschappen en Gewesten.
Bij de politicologische analyse van de praktische gegevens die worden verzameld, kan het team van de UCL rekenen op de medewerking van de politieke wetenschappers van het Antwerpse team.
2. Er zal eveneens worden ingegaan op de rol van de politieke en bestuursoverheden (parlementaire vergaderingen, interdepartementale coördinatie-instellingen, relaties tussen de Belgische en Europese besturen, ...), de burgers zelf (klachten) en eventueel de parketten bij de controle van de juiste toepassing van de communautaire regels.
3. De vervolgingen en de sancties in geval van overtreding van het communautaire recht zullen eveneens aandacht krijgen. De inhoud en de doeltreffendheid van de bestaande sancties op nationaal niveau (geldelijke en administratieve sancties) moeten worden onderzocht. Bijgevolg zal men zich vragen stellen over de grenzen van de controle- en sanctiemacht van de Belgische overheid, evenals over de verantwoordelijkheid van de Staat ten overstaan van haar Europese partners en ten overstaan van haar burgers.
4. Dankzij zijn buitenlandse correspondenten heeft de GEDAIE al de mogelijkheid gehad de situatie in verschillende Lidstaten van de Europese Unie te benaderen. Deze informatie moet worden aangevuld. Men zal zich inspannen om lessen te trekken uit deze internationale vergelijkingen voor wat betreft de taakverdeling en de samenwerking tussen de politieke macht en het bestuur en voor wat betreft het beheer van de human resources.
L'application et le contrôle de l'application du droit communautaire par les administration belges : résumé
Bruxelles : Politique scientifique, 2004 (SP1371)
[Om te downloaden]
