Onderzoeksproject AS/DD/01B (Onderzoeksactie AS)
1. Algemene context (internationaal, nationaal...)
België, medeondertekenaar van het Kaderverdrag van de Verenigde Naties over de klimaatsveranderingen, heeft zich ertoe verbonden via de Nationale Mededelingen verslag uit te brengen over de evaluatie van de invloed van klimaatswijzigingen en van de analyse van aanpassingsstrategieën.
Het bepalen (op federaal, Europees en internationaal niveau) en de toepassing (op federaal en gewestelijk niveau) van een preventie- en aanpassingsbeleid voor klimaatswijziging (gebaseerd op het voorzorgsprincipe en de zogenaamde "non-regret"-strategie ( "geen-spijt")), moet kunnen steunen op een geïntegreerde wetenschappelijke basis over de mogelijke effecten van een klimaatswijziging in België.
2. Beschrijving en doelstellingen van het project
Het hoofddoel is het vergaren en inpassen van resultaten van onderzoek met betrekking tot de evaluatie van de gevolgen van toekomstige klimaatswijzigingen op bijzonder relevante systemen in België.
Daarbij wordt speciaal aandacht geschonken aan :
- de definiëring van het probleem voor België ;
- de analyse en de selectie van de onderzoeksmethode(n) ;
- de selectie van de scenario’s ;
- de bepaling van de benodigde gegevens voor het definiëren van de gevolgen ;
- de uitwerking van een rapport inzake de effecten van de mogelijke klimaatswijzigingen in België voor 5 domeinen.
3. (Verwachte) resultaten / producten
Verschillende typen rapporten werden reeds voortgebracht.
Uit deze studie is duidelijk gebleken dat, hoewel de onderzoeksinspanning de laatste jaren in België is toegenomen, de gegevens met betrekking tot de effecten van de klimaatswijziging tot op heden beperkt zijn. Dit is trouwens niet alleen voor België het geval doch ook op Europees niveau en op wereldschaal. Bovendien zijn de thans beschikbare gegevens eerder kwalitatief dan kwantitatief.
Daarom worden in de eerste plaats aanbevelingen geformuleerd met betrekking tot de noden van het onderzoek, rekening houdend met de internationale trends terzake.
Uit de huidige informatie kan men besluiten dat er weinig tot geen ernstige effecten te verwachten zijn in verband met een klimaatswijziging in België. Dit komt door de gunstige socio-economische situatie in België. De sectoren die de meeste rechtstreekse invloed zullen ondervinden zijn de zoetwatersystemen (verandering in rivierdebieten en waterreserves) en de kustzone. Daarnaast zijn ook de industrie, meer bepaald de constructienijverheid, de volksgezondheid en het toerisme belangrijke thema’s. Losstaand van de effecten van een klimaatswijziging zullen de volgende jaren grote veranderingen merkbaar zijn in sectoren als industrie, transport en energie waardoor een autonome aanpassing t.o.v. een klimaatswijziging mogelijk wordt.
De belangrijkste effecten, die zeer moeilijk in te schatten zijn, zullen zich voordoen bij extreme omstandigheden. Door een toename in frequentie van stormen, overstromingen, hevige neerslag, extreme hitte, ... zullen er effecten optreden die niet ingecalculeerd werden.
Het is onwaarschijnlijk dat de inspanningen die geleverd worden om de emissie van broeikasgassen te controleren (mitigerende maatregelen), voldoende zullen zijn om de kans op een klimaatswijziging volledig te elimineren. Beleidsmakers zullen dus ook aandacht moeten schenken aan mogelijke aanpassingen aan de effecten van een klimaatswijziging. Door de onzekerheden i.v.m. de effecten van een klimaatswijziging zou men kunnen veronderstellen dat het beter is om de maatregelen tot aanpassing uit te stellen tot na de klimaatswijziging. Voor de effecten die veel risico’s inhouden, irreversibel zijn of zelfs catastrofaal zijn, is dit echter niet aan te raden.
Adaptatie is zelden een respons op één enkele milieuvariabele. Het is meer waarschijnlijk dat de aanpassing zal dienen te geschieden via een combinatie van verschillende maatregelen, nieuwe patronen van landgebruik, de exploitatie van nieuwe mogelijkheden en nieuwe markten, ... Het probleem is dat het zeer moeilijk is om een relatie te leggen tussen korte-termijn aanpassing van specifieke systemen en hun duurzaamheid op lange termijn. Het is juist die duurzaamheid die in de toekomst wordt nagestreefd.
4. (Mogelijke) gebruikers
De resultaten van het onderzoek zijn voornamelijk gericht naar de beleidsverantwoordelijken.
Methode
Globaal gezien bestaat de toegepaste methodologie uit de volgende componenten :
Een inventarisatie en grondige analyse van alle experimentele gegevens van onderzoeksprojecten die van belang zijn voor de effectenrapportering van de klimaatswijziging, en dit voor :
- alle Belgische onderzoeksprogramma’s ;
- andere onderzoeksactiviteiten in België in het kader van internationale programma’s ;
- buitenlandse en internationale onderzoeksprogramma’s waarvan de resultaten van belang kunnen zijn voor België (regionale en empirische analogieën) ;
Onderzoek van de voor België toepasbare en gebruikte modellen en scenario’s ;
Overleg met buitenlandse specialisten ;
Overleg en nazicht door Belgische deskundigen.
