Onderzoeksproject AS/DD/23 (Onderzoeksactie AS)
Context
Duurzame ontwikkeling wil tegemoetkomen aan de behoeften van het heden zonder de behoeftenvoorziening van de toekomstige generaties in gevaar te brengen (Brundtland Commissie, 1987). Dit nieuwe ontwikkelingsmodel veronderstelt dus een evenwicht in de behoeftenbevrediging van de huidige en toekomstige generaties.
De uitwerking van het concept duurzame ontwikkeling vereist niet alleen het herbekijken van een aantal politieke keuzen en klassieke besluitvormingsmechanismen, maar ook het gebruik van specifieke besluitvormingsinstrumenten. Eén van deze nieuwe, specifieke instrumenten, namelijk "indicatoren voor een duurzame ontwikkeling", bevindt zich momenteel in het middelpunt van de belangstelling bij zowel politieke, administratieve als academische middens.
Om een antwoord te bieden op de vragen die vanuit deze actualiteit voortkomen, organiseren de Federale diensten voor wetenschappelijke technische en culturele aangelegenheden (DWTC) een platform "Indicatoren voor een Duurzame Ontwikkeling".
Beschrijving van het project
Het platform werd geïnstalleerd in het kader van de Ondersteunende acties die behoren tot het PODO I. Het platform is een noodzakelijke reactie op de talrijke vragen naar een betere communicatie tussen onderzoekers en beslissers.
Het huidige onderzoek is geconcentreerd op:
- enerzijds lijsten van indicatoren voor duurzame ontwikkeling (bijv. lijsten van het CSD, OCDE, AEE,…), alsook indexen m.b.t. duurzame ontwikkeling (bijv. ISEW, ESI, ...);
- anderzijds de ecologische, economische, sociale en institutionele indicatoren, die handelen over kernthema’s van duurzame ontwikkeling (indicatoren m.b.t. klimaatsverandering, transport, ontkoppeling, materialenstromen, ... ).
De nadruk op de verhouding tussen, de onderlinge afhankelijkheid van, en de integratie van indicatoren voor duurzame ontwikkeling bevorderen de betrekkingen (en dus ook het overleg) tussen de actoren, die werkzaam zijn rond duurzame ontwikkeling op het federale en gewestelijke niveau.
Doelstellingen
De algemene doelstellingen van het platform bestaan uit:
- Bijdragen tot een betere organisatie van het onderzoek
De activiteiten in het kader van het platform moeten toelaten een aantal voorstellen te formuleren en te implementeren voor een meer optimale organisatie van het onderzoek in het domein van indicatoren voor duurzame ontwikkeling, met het oog op:
1. Een betere coördinatie en coherentie binnen het onderzoek: Het platform zal bijdragen tot: het versterken van de vergelijkbaarheid van de onderzoeksmethoden; de uitwisseling van onderzoeksresultaten en het overleg tussen onderzoekers versterken; het verbeteren van de complementariteit van de onderzoeksinitiatieven; het vaststellen van hiaten en overlappingen vaststellen; het integreren van onderzoeksbenaderingen; de synthese en valorisering van onderzoeksresultaten... Het platform zal ook bijdragen tot de verspreiding van nieuwe kennis met betrekking tot de stand van zaken op het vlak van indicatoren voor duurzame ontwikkeling.
2. Een beter overleg tussen wetenschappers, besluitvormers en andere maatschappelijke actoren: De confrontatie tussen onderzoek en beleidsactoren is van belang met het oog op het identificeren van behoeften van gebruikers (bepalen van de onderzoeksagenda), de doorstroming van onderzoeksresultaten naar gebruikers, de terugkoppeling tussen onderzoekers en gebruikers...
- Verbeteren van de toegankelijkheid van onderzoeksresultaten
De bovenstaande doelstellingen vereisen dat de informatie in het domein van IDO's op een gestructureerde en interactieve wijze toegankelijk wordt gemaakt voor een ruim publiek. In die optiek werd bij de uitbouw van het Informatiesysteem voor duurzame ontwikkeling (ISDO) van in het begin geopteerd om, naast de meer algemene "metadatabank", ook een specifieke databank voor gegevensbeheer inzake IDO's te ontwikkelen.
De operationele doelstellingen van het platform bestaan uit:
- de opvolging en analyse van wetenschappelijke, administratieve en beleidsactiviteiten in het domein van indicatoren voor duurzame ontwikkeling;
- de verbetering van de toegankelijkheid en het begrip van activiteiten en initiatieven voor de verschillende types betrokken actoren;
- de bevordering van uitwisseling van informatie en ervaringen tussen de verschillende types betrokken actoren;
- de identificatie van de sterke en zwakke punten in het onderzoek betreffende IDO’s in functie van de vraag;
- de promotie van de Belgische expertise op internationaal niveau.
Methodologie
Het vertrekpunt van het platform is de identificatie van de indicatoren voor een duurzame ontwikkeling in België.
- Organiseren van seminaries met deskundigen in het domein van indicatoren voor een duurzame ontwikkeling in België met als doel een bijdrage te leveren aan het transversaal karakter van deze indicatoren, een betere uitwisseling tussen deze actoren te bevorderen en om het debat over het verband tussen besluitvorming en indicatoren te voeden.
- Organiseren van thematische colloquia waarbij onderzoekers, beleidsmakers, -voorbereiders en -uitvoerders en de civiele maatschappij samengebracht worden met het doel wetenschappelijke capaciteit te koppelen aan concrete behoeften.
- Ontwikkelen van een website met nuttige informatie betreffende de activiteiten van het platform, concepten rond indicatoren voor duurzame ontwikkeling en binnen- en buitenlandse ervaring en expertise . De website zal ook een ontmoetingsplaats zijn waar de actieve uitwisseling van informatie centraal staat (mailinglist, forums,...).
- Methodologische ondersteuning van publieke instellingen met betrekking tot ervaring van methodologische indicatoren (stuurgroep ‘Indicatoren’ van de Interdepartementale Commissie Duurzame Ontwikkeling).
Interactie tussen de verschillende partners
Sinds begin 2001 werken vier openbare instellingen, universiteiten (KULeuven-HIVA en ULB-IGEAT) en instituten voor overheidsmanagement (BIM en Federaal Planbureau) samen aan het platform. De wetenschappelijke medewerkers van deze vier instellingen vormen de operationele cel van het platform en werken nauw en dagelijks samen aan de uitwerking en organisatie van de activiteiten van het platform.
Band met internationale programma’s
De wetenschappelijke medewerkers hebben het platform betrokken in de volgende internationale netwerken:
- EvAluation of SustainabilitY - Eu COnferences (EASY-ECO) (www.sustainability.at/easy), Europees netwerk voor de evaluatie voor duurzame ontwikkeling.
- GOvernance for Sustainable Development (GOSD) (www.gosd.net), Europees netwerk voor onderzoek over de evalutie van het beleid d.m.v. indicatoren.
- International Human Dimensions Programme on Global Environmental Change (www.ihdp.uni-bonn.de).
Verwachte resultaten en/of producten
De activiteiten van het platform hebben de intentie om de ontwikkeling van een epistemische gemeenschap ver de ontwikkeling en het gebruik van indicatoren voor duurzame ontwikkeling, te onderhouden. De activiteiten van het platform worden gedetailleerd beschreven:
- op de website: www.belspo.be/platformisd;
- in de activiteitenverslagen die op vraag beschikbaar zijn (Tussentijds activiteitenverslag, 01/2002. 46p.; Rapport d’activités final et projets d’avenir. 12/2002. 128p);
- eindrapport van pilootgroep van indicatoren van de ICDO. 03/2003. 128p.
Partners
Activiteiten
ULB-IGEAT - Centre d’Etudes du Développement durable
Het Centre d’Etudes du Développement Durable (Studiecentrum voor Duurzame Ontwikkeling) voert multidisciplinair onderzoek uit naar de verschillende aspecten van het milieubeleid in het kader van duurzame ontwikkeling. Zowel uitwerking en evaluatie van beleid en acties, als de relatie van dit beleid en acties met de technologische, socio-economische en filosofische context van duurzame ontwikkeling, worden door het Centrum behandeld.
KULeuven-HIVA
Het Hoger instituut voor de arbeid (HIVA) is een onderzoeksinstituut van de KULeuven. Het werd opgericht in 1974, op initiatief van de KULeuven en van de Christelijke Arbeidersbeweging. Het HIVA verricht wetenschappelijk beleidsgericht onderzoek over problemen van de werknemers en kansarme groepen in de samenleving. De onderzoeksactiviteiten worden georganiseerd in vier onderzoekssectoren: arbeid en organisatie, onderwijs en arbeidsmarkt, sociaal en economisch beleid en duurzame ontwikkeling. Elke sector werkt in een multidisciplinair team, heeft een ruime expertise opgebouwd en geniet nationale en internationale faam.
IBGE-BIM
Het in 1996 opgerichte Observatorium voor Milieugegevens heeft de opdracht gedocumenteerde gegevens en Indicatoren met betrekking tot het Brusselse leefmilieu te genereren. Sinds 1998 ontwikkelt het ook een interface gezondheid/leefmilieu. Sinds de oprichting houdt het team zich bezig met de Brusselse, maar ook met de supraregionale problematiek. Het OMG produceert zelf slechts een deel van de basisgegevens en werkt nauw samen met een netwerk van gegevensleveranciers van binnen of buiten het BIM. Het Observatorium evalueert permanent de vragen die het ontvangt.
Federaal Planbureau -Task-force Duurzame Ontwikkeling
Het Federaal Planbureau (FPB) is een overheidsinstelling die onder het gezag staat van de Eerste Minister en de Minister van Economische Zaken. Het ontvangt zijn richtlijnen van de Ministerraad. De algemene opdracht van het Federaal Planbureau bestaat erin macro-economische prognoses te maken, de gevolgen van economische en sociale beleidskeuzen te beoordelen en structurele analyses te maken op het vlak van de economie, het sociale beleid en het milieu.Het FPB is belast met de opstelling van het Federaal Rapport inzake Duurzame Ontwikkeling en de voorbereiding van het Federaal Plan inzake Duurzame Ontwikkeling. De ’Task Force Duurzame Ontwikkeling’ is de groep van personeelsleden die sinds januari 1998 uitvoering geeft aan deze opdracht.
Coördinaten
Website: www.belspo.be/platformisd
Edwin Zaccaï & Tom Bauler & Lise Frendo
Université Libre de Bruxelles (ULB)
Institut de Gestion d’Environnement et d’Aménagement du Territoire (IGEAT)
Centre d’Etudes du Développement Durable (CEDD) - CP 130-02
50, avenue F.D. Roosevelt
B-1050 Brussel
Tel. +32 (0)2 650 49 24
Fax. +32 (0)2 650 43 12
tbauler@ulb.ac.be
www.ulb.ac.be/igeat/cedd
Kris Bachus & Tom De Bruyn & Joos Gysen
Katholieke Universiteit Leuven (KULeuven)
Hoger Insitutuut voor de Arbeid (HIVA) - Sector Duurzame Ontwikkeling
Kapucijnenvoer 33 (St-Rafael - Blok H)
B-3000 Leuven
Tel. +32 (0)16 33 20 88
Fax. +32 (0)16 33 20 76
joos.gysen@hiva.kuleuven.ac.be
www.hiva.be
Françoise Onclincx
Brussels Instituut voor Milieubeheer (IBGE-BIM)
Gulledelle 100
B-1200 Brussel
Tel: +32 (0)2 775 75 60
Fax: +32 (0)2 775 76 79
fon@ibgebim.be
www.ibgebim.be
Nadine Gouzée & Sébastien Storme
Federaal Planbureau
Task-Force Duurzame Ontwikkeling
Kunstlaan 47- 49
B-1000 Brussel
Tel: +32 (0)2 507 73 97
Fax: +32 (0)2 503 73 73
st@plan.be
www.plan.be
