Onderzoeksproject NM/A/20 (Onderzoeksactie NM)
CONTEXT
Het project situeert zich in de context van de ontwikkeling van bruikbare biomonitoringtests voor kankerverwekkende stoffen. Men gelooft dat de beperking van milieublootstelling aan carcinogenen de meeste kankers kan helpen voorkomen. Om dit doel te bereiken zijn betrouwbare biomonitoringtests essentieel. Die tests zullen bijdragen tot een beter begrip van de mechanismen die verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van kanker, tot een betere classificering van carcinogenen uit het leefmilieu en tot een doeltreffende preventie.
HET PROJECT
De algemene doelstellingen i.v.m. specifieke biomonitoringtests (zie verder) voor carcinogenen zijn:
- het uitvoeren van een methodevalidatie;
- het uitwerken van gestandaardiseerde werkprocedures voor ieder methode in overeenstemming met het valideringsprotocol. Deze procedures moeten geschikt zijn om opgenomen te worden in een genormaliseerde methode;
- het opstellen van procedures voor kwaliteitsbeheersing.
DE PARTNERS
De Rijksuniversiteit Gent, Laboratorium voor Standaarddosimetrie, doet werk i.v.m. de micronucleus test. De micronucleustest (MN) is een waardevol instrument voor het bepalen van chromosoombeschadiging door ioniserende stralen of chemische stoffen. In vergelijking met andere cytogenetische methoden verloopt de scoring in de micronucleustest relatief snel, wat biomonitoring van genotoxische effecten in grote populaties toelaat.
De Vrije Universiteit Brussel, Laboratorium voor Cellulaire Genetica, draagt bij tot de verdere ontwikkeling van de comet assay. Deze test laat de detectie toe van DNA-schade op het niveau van de individuele cel. De test is nuttig om kankerrisico’s te identificeren, meer bepaald door een recente aanslag van genotoxische stoffen op DNA aan te tonen. De onderzoeksgroep werkt daarnaast ook aan een micronucleustest.
De "Université Catholique de Louvain, Unité de Toxicologie Industrielle et Médecine du Travail", werkt aan analysemethoden om arseenverbindingen te bepalen in de urine bij de mens. Deze methoden behelzen zowel arseenverbindingen die afkomstig zijn van de consumptie van zeevoedsel als de voornaamste metabolieten van anorganische arseenverbindingen die voortkomen van milieublootstellingen
De Katholieke Universiteit van Leuven, Laboratorium voor Arbeidshygiëne en Toxicologie, is betrokken bij de ontwikkeling van een gevoelige methode om hemoglobine-adducten te meten. Deze adducten zijn vergelijkbaar met de reactieproducten die kankerverwekkende stoffen vormen wanneer ze in contact komen met DNA. Dergelijke reactieproducten kunnen worden aanzien als de primaire oorzaak van DNA-schade. De test wordt ontwikkeld voor hemoglobine i.p.v. DNA omdat het laatste veel moeilijker te verkrijgen is in voldoende hoeveelheden uit menselijk bloed.
VERWACHTEN PRODUCTEN EN RESULTATEN
Beter gevalideerde biomonitoringtests kunnen op verschillende manieren bijdragen tot vorderingen op het vlak de kankerepidemiologie. Er wordt niet alleen verwacht dat deze merkers de vroegtijdige identificatie van potentiële risico’s voor de mens zullen toelaten, maar ook dat zij vergelijkende dosimeter en response gegevens zullen verschaffen die het kankeronderzoek ten goede zullen komen.
Naast de baten voor epidemiologisch onderzoek zullen betere biomonitoringmethoden ook resulteren in een beter risicobewaking en -beheersing:
- M.b.t. het eerste kan men vaststellen dat op dit moment de middelen die de arbeids- en milieugezondheidszorg ter beschikking hebben om blootstellingen en effecten te monitoren zeer beperkt zijn. Meer specifieke en gevoelige methoden zullen enorm bijdragen om doelgroepen te bereiken die het meest aan risico’s blootstaan.
- Een belangrijk aspect van kankerpreventie bestaat in de beheersing van de risico’s door wetgevende en reglementerende maatregelen vanwege de verantwoordelijke overheden, zowel op nationaal als op supranationaal niveau. Het belang van een betrouwbare biomonitoring ligt niet alleen in het feit dat dergelijke tests doorslaggevend kunnen zijn in het aantonen van kankerrisico’s, maar dat zij ook de basis kunnen vormen voor het bepalen van limietwaarden voor aanvaardbare blootstellingen om deze risico’s te beheersen.
GEBRUIKERSCOMITE
- V. Merken (Ministerie van Economische Zaken, Beltest)
- R. Grosjean (Ministerie van Tewekstelling en Arbeid, Laboratorium voor Industriële Toxicologie)
- H. Janssens (Belgisch Instituut voor Normalisatie)
- M. Van Hoorne (Vlaams Wetenschappelijke Vereniging voor Arbeidsgezonheidskunde)
- C. de Brouwer (Société Belge de Médecine et d’Hygiène du Travail)
- N. Van Nimmen (Belgian Society for Occupational Hygiene)
PROMOTOREN
Hendrik VEULEMANS
Katholieke Universiteit Leuven
Laboratorium voor Arbeidshygiëne en Toxicologie
Kapucijnenvoer 35/5
B-3000 LEUVEN
Tel: +32 16 33.70.80
Fax: +32 16 33.69.97
E-mail: hendrik.veulemans@med.kuleuven.ac.be
Micheline KIRSCH-VOLDERS
Vrije Universiteit Brussel
Laboratorium voor Cellulaire Genetica
Pleinlaan 2
B-1050 BRUSSEL
Tel: +32 2 629.34.23
Fax: +32 2 629.27.59
E-mail: mkirsch@vub.ac.be
Jean-Pierre BUCHET
Université Catholique de Louvain
Unité de Toxicologie industrielle et environnementale
Clos Chapelle-aux-Champs 30, bte 30 54
B-1200 BRUXELLES
Tel: +32 2 764.32.22
Fax: +32 2 764.32.28
E-mail: buchet@toxi.ucl.ac.be
Hubert THIERENS
Rijksuniversiteit Gent
Faculteit Geneeskunde
Vakgroep Biomedische Fysica & Radioprotectie
Proeftuinstraat 86
B-9000 GENT
Tel: +32 9 264.66.43
Fax: +32 9 264.66.99
E-mail: hubert.thierens@rug.ac.be
Method normalisation, validation protocols and quality control for biomonitoring tests for mutagens/carcinogens : final report
Brussels : Federal Science Policy, 2005 (SP1478)
[Om te downloaden]
