Onderzoeksproject NM/C/06 (Onderzoeksactie NM)
CONTEXT
De Belgische wetgeving legt in de centra - uitgaande van de HACCP-principes - de invoering van zelfcontroleprocedures op, voor de verzameling, de standaardisering, de behandeling of de verwerking van melk (KB van 7 maart 1994). De melkproducenten zijn daarentegen enkel verplicht om resultaten voor te leggen (somatische cellen, kiemen) als kenmerk voor de "kwaliteit" van hun melk. Bij slechte resultaten is er weinig voorhanden om de besmettingsbron op te sporen.
HET PROJECT
De doelstellingen
- Bewustmaking
Het komt erop aan de melkproducenten bewust te maken om ze alzo te informeren over hoe de wetgeving zich ontwikkelt en over hun rol ten aanzien van de verwerking en de consumenten. Bij die bewustmaking wordt het duidelijk welke voordelen zij hebben met de toepassing van de HACCP-methode (Hazard Analysis Critical Control Point) en met de hygiëneprincipes in het kader van de melkproductie.
Tijdens die fase is het van belang aan te tonen dat de HACCP-methode en de IKM (Integrale kwaliteitszorg melk) twee aanvullende preventiemethoden zijn om de problemen in verband met de kwaliteit van de melk te kunnen beheersen. Het IKM-lastenboek (met daarin een reeks verplichtingen die nagekomen dienen te worden inzake dierengezondheid, dierenwelzijn, fokmethode, hygiëne en milieu die de Belgische confederatie van de zuivelindustrie (BCZ) heeft ingevoerd samen met de 4 organisaties (UPA-UDEF, AAB, Boerenbond en ABS)) is een algemene methode voor alle melkinrichtingen waarvan de melk thermisch wordt behandeld. De HACCP-methode is een soepelere methode die zich aanpast aan elk bedrijf, zelfs het kleinste, en maakt het mogelijk tegemoet te komen aan de meer specifieke behoeften en verwachtingen van sommige categorieën van producenten. Nadeel is dat zij een te zware administratieve last vormt voor de exploitant die er alleen voor staat.
- Praktische methode
Met de invoering van de HACCP-methode bij testproducenten kunnen de mogelijke praktische problemen worden gedefinieerd. Die terreinkennis en een overzicht van de verschillende werkzaamheden in het kader van de besmettingshaarden op de boerderij maken het mogelijk de reële risico’s te bepalen voor de verschillende exploitatietypen.
Vervolgens dient een vereenvoudigde methode te worden uitgewerkt die is aangepast aan het werk op een landbouwbedrijf en die de door de melkverwerkers vereiste kwaliteit garandeert. Om de al zware administratieve taken die op de landbouwer wegen zo min mogelijk te verzwaren, maken wij naar best vermogen de documenten en de kwaliteitslabels ten nutte (AA-melk, IKM, bio…) die al in het landbouwbedrijf voorhanden zouden zijn.
Wij bieden technische begeleiding om de landbouwers te helpen vertrouwd te geraken met die methode waarmee zij zelf eenvoudigweg de problemen kunnen analyseren waarop zij tijdens hun werk kunnen stuiten.
De methode
Om de verwarring te vermijden met de IKM-methode, wordt de HACCP-methode uitgebreid naar de melkproductie bij landbouwers die hun melk verwerken op de boerderij zelf. De “Unité de Technologie des Industries agroalimentaires (IAA)” heeft immers bij de follow-up van de HACCP-methode bij verwerkers van melk talrijke risico’s bij rauwe melk kunnen vaststellen. Ook is vastgesteld dat de huidige test op de melk (totale kiemen, somatische cellen, …) niet volstaat in het licht van de steeds groter wordende eisen bij de verwerking. De methode wordt dus op homogene en continue manier toegepast vanaf de stal tot aan de verkoop aan de consument.
De IKM wordt ingepast in de HACCP-methode waarbij de gemeenschappelijke punten van beide kwaliteitssystemen in het licht worden gesteld. Verder wordt aangetoond dat de IKM moet worden aangevuld, want met de bacteriologische risico’s bij de verwerking van producten op basis van rauwe melk (in het bijzonder de Listeria monocytogenes en Salmonella spp) wordt geen rekening gehouden. De ingewonnen informatie met het gebruik van de HACCP-methode in de melkproductie kan worden gebruikt om de doeltreffendheid van de IKM te verhogen.
PRODUCTEN EN VERWACHTE RESULTATEN
De informatiesessies hebben als doel de landbouwers gevoelig te maken voor de HACCP-methode, leggen het waarom van de voedselwetgeving uit en tonen hoe ze toe te passen bij de verwerking van melkproducten op de boerderij.
De resultaten van de studie betreffende het onderzoek van de voedselrisico’s en de tijdens die studie vastgelegde methode zijn opgenomen in een handleiding voor de invoering van de zelfcontrole in een melkinrichting. Dankzij die handleiding kunnen de landbouwers-melkverwerkers de zelfcontrole eigenhandig invoeren (of met minieme externe bijstand).
GEBRUIKERSCOMITE
Dat project wordt omkaderd door een comité dat is samengesteld uit verschillende organen van de zuivelsector. Hun vertegenwoordigers geven richting aan het project dankzij hun praktische kennis en maken de informatieverspreiding vlotter.
- Dhr Beirens en Wautelet (Ministerie van Middenstand en Landbouw)
- Mevr Mrs Guillaume (Belgische Confederatie van de Zuivelindustrie)
- Mevr Königs (Melkcomité)
- Dhr Leloup (Boerenbond)
- Dhr Lenclud (Fédération Wallonne de l'Agriculture)
- Dhr Leroy (Algemeen Boeren Syndicaat)
- Dhr Masure (Fédération Wallonne de l'Agriculture)
- Dhr Théwis (FUSAGx, Unité de Zootechnie)
- Dhr Wautelet (Ministère des Classes Moyennes et de l’agriculture)
De gedefinieerde documenten zijn bestemd voor de melkproducenten die de kwaliteit van hun producten wensen op te voeren en/of zich wensen te conformeren aan de wetgeving.
PROMOTOREN
Claude DEROANNE en Marianne SINDIC
Faculté universitaire des Sciences Agronomiques de Gembloux
Unité de technologie des industries agro-alimentaires
Passage des Déportés 2
B-5030 GEMBLOUX
Tel: +32 81 62.23.06
Fax: +32 81 60.17.67
E-mail: sindic.m@fsagx.ac.be
Hygiène en production laitière: sensibilisation et méthodologie pratique pour évaluer les risques : rapport final
Bruxelles : Politique scientifique fédérale, 2005 (SP1492)
[Om te downloaden]
