Onderzoeksproject DR/100 (Onderzoeksactie DR)
Het VICTOR-project zal steunen op een internationaal en complementair consortium van gerenommeerde deskundigen op het gebied van alcoholonderzoek (geneeskunde, psychologie, volksgezondheid, preventie) om een drievoudig doel na te streven: (1) de Tournée Minérale (TM)-campagne evalueren, (2) de invloed van sociale normen met betrekking tot alcoholgebruik te meten, en (3) de rol van alcoholvrije dranken bij onthouding te evalueren. Deze aanpak, die gericht is op het genereren van een volledig en pragmatisch model van variabelen die alcoholgebruik voorspellen, zal het mogelijk maken om direct toepasbare boodschappen en instrumenten voor te stellen om de doeltreffendheid van toekomstige preventiecampagnes te versterken.
Ten eerste zullen we een experimenteel onderbouwde evaluatie van TM uitvoeren, waarbij we de impact ervan op het gebied van bewustwording, participatie en verandering in alcoholgebruik zullen bepalen. Dit zal gebeuren door een combinatie van: (1) klassieke epidemiologische enquêtes onder de algemene bevolking en onder specifieke risicogroepen, om de demografische kenmerken van de deelnemers te evalueren, de impact van de campagne op het alcoholgebruik op korte maar ook op lange termijn (6 tot 12 maanden na de campagne, een aspect dat nog volledig ononderzocht is), de sterke punten en beperkingen van de campagne, en de redenen waarom sommige niet-deelnemers niet meedoen aan TM; (2) innovatieve, kwalitatieve evaluaties (discussiegroepen en diepte-interviews om inzicht te krijgen in de factoren die deelname aan de TM bevorderen of belemmeren) en kwantitatieve evaluaties (ecologische evaluaties in realtime via smartphone, bij een representatieve en niet-zelfgeselecteerde subgroep van deelnemers). Een dergelijke aanpak maakt het mogelijk om de belangrijkste psychologische processen die een rol spelen bij de deelname aan de campagne nauwkeurig te karakteriseren, met name emoties, motivaties, attitudes, sociale normen en het gevoel van controle over alcoholgebruik. Dit gemengde perspectief zal leiden tot een integratief model van factoren die de betrokkenheid bij en deelname aan TM voorspellen.
Ten tweede zullen we de impact van sociale normen met betrekking tot alcohol op het alcoholgebruik onderzoeken, door de sociaal-psychologische mechanismen te verduidelijken die de interpersoonlijke percepties van alcoholgebruik in België bepalen, alsook de invloed van TM op deze normen. Vervolgens zullen we preventieprogramma's en -boodschappen ontwikkelen die deze sociale normen kunnen veranderen en het alcoholgebruik kunnen verminderen, door positieve beeldvorming en een gunstige houding te bevorderen ten opzichte van mensen die hun consumptie kunnen reguleren of zich tijdens de TM kunnen onthouden.
Ten derde zullen we de impact van alcoholvrije of alcoholarme dranken op de verandering in alcoholgebruik bepalen, zowel bij niet-klinische populaties (sociale of overmatige drinkers) als bij klinische populaties (patiënten die recentelijk zijn gestopt met drinken en lijden aan een ernstige alcoholverslaving). Aan de hand van vragenlijsten zullen we de frequentie en intensiteit van het gebruik van deze vervangende dranken (met 0,5 % ethanol of minder) evalueren en vervolgens het effect testen van de promotie van alcoholvrije dranken die niet aan merken zijn gekoppeld (bijv. maté, bissap, ijsthee, kruidenthee) op het volhouden van onthouding.
Door deze drie doelstellingen te integreren, zullen we aanbevelingen doen om de impact en de doeltreffendheid van de TM-campagne te verbeteren door: (1) de boodschappen en hulpmiddelen voor elke categorie deelnemers te optimaliseren door middel van een gerichte preventieaanpak; (2) directe interventies te ontwikkelen die de deelname- en aanhangpercentages onder de algemene bevolking en risicogroepen (bijv. zware drinkers, ouderen, vrouwen) kunnen verhogen; (3) de doeltreffendheid te testen van nieuwe instrumenten die een aanvulling vormen op de huidige campagne, met name via communicatie die gericht is op het veranderen van sociale normen en het promoten van alcoholvrije dranken. Het is belangrijk te benadrukken dat dit project een integratie zal voorstellen tussen de thema's waarop de BELSPO-oproep zich richt (waarvoor BELSPO-financiering zal worden gebruikt) en aanverwante onderzoeksprojecten die momenteel worden uitgevoerd door de partners van het VICTOR-consortium (gefinancierd door andere subsidies). Dit systeem zal het dus niet alleen mogelijk maken om de doeltreffendheid van TM te evalueren, maar ook om deze te verbeteren door middel van interventionele studies.
Deze doelstellingen zullen worden bereikt dankzij een consortium van onderzoekers en gezondheidswerkers dat een multidisciplinaire aanpak garandeert, maar ook in directe samenwerking met: (1) de verenigingen die verantwoordelijk zijn voor de implementatie van TM (namelijk VAD en Univers Santé), die volledige toegang tot de gegevens en een snelle implementatie van de voorgestelde verbeteringen garanderen; (2) clinici en onderzoekers die betrokken zijn bij soortgelijke campagnes in het buitenland (Frankrijk, Nederland), waardoor een internationaal netwerk voor de evaluatie van TM en aanverwante preventiecampagnes kan worden opgezet; en (3) nationale actoren op het gebied van preventie en gezondheid die werken met de doelgroepen van deze campagnes.
